Bu makalede, Cumhuriyet döneminde Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası’ndan sonra kurulan ve ikinci demokrasi deneyimi olan SCF’nin Balıkesir vilayetindeki teşkilatlanması ve 1930’da yapılan belediye seçimleri ele alınmıştır. Öncelikle, SCF’nin teşkilatlanma öncesinde ve teşkilatlandığı sırada Balıkesir vilayetinin sosyo- ekonomik yapısı değerlendirilmiştir. 1930 yılında, diğer Batı Anadolu vilayetleri gibi Balıkesir de ekonomik olarak zor durumdadır. Balıkesir köylüsü, hükümetin kendisinden istediği vergileri ödeyememekte; Ziraat Bankası’ndan, tarımsal faaliyetlerini sürdürmesi için gerekli olan krediyi almakta güçlükler yaşamaktadır. SCF lideri Fethi Okyar, çıktığı Ege gezisinde Balıkesir’de bir miting düzenlemiştir. Balıkesir halkının mitinge olan yoğun katılımı SCF’nin bu ildeki siyasi ağırlığını göstermesi bakımından anlamlıdır. SCF, Balıkesir merkezde muntazam olarak teşkilatlanmıştır. Kazalardaki teşkilatlanması ise dönemin ulusal ya da mahalli basınına yansımamıştır. Belediye seçimlerinin daha propaganda döneminde SCF ve CHF’liler arasında gerginliklerle başladığı anlaşılmaktadır. Balıkesir merkezde SCF ve CHF İl idareleri, sandıkların konulacağı yerler konusunda anlaşamamışlardır. CHF idarecileri, SCF’nin seçimler konusundaki hiçbir talebini cevaplamayınca SCF il idarecileri ve taraftarları hem dönemin Balıkesir Valisini hem de Dahiliye Vekaletini seçimlerde gerekli tarafsızlığı ve asayişi sağlayamadıkları gerekçesi ile Balıkesir sokaklarında gösteriler yaparak protesto etmişlerdir. Seçimlerin, basına yansıdığı kadarı ile ilçelerde ise daha sakin geçtiği anlaşılmaktadır. Seçimler sonra Aralık ve Ocak aylarında CHF Balıkesir milletvekillerinin, belediye seçimleri, siyasi partilerin durumu ve bölgenin ihtiyaçları konusunda bölgede teftiş çalışmaları yapmışlardır. Şubat ayı içerisinde ise, Cumhurbaşkanı Atatürk bir yurt gezisi sırasında Balıkesir iline de uğramıştır. Hem Balıkesir milletvekillerinin hem de Atatürk’ün ayrı ayrı çalışmaları sonrasında daha önce CHF’de iken SCF’ye geçen siyasîlerden bir kısmının tekrar CHF’ye geçtiği anlaşılmaktadır. Bilindiği gibi Serbest Cumhuriyet Fırkasının feshinden sonra Menemen olayı meydana gelmiştir. Olaydan sonra Örfi idare ilan edilen illerden birisi de Balıkesir’dir. Balıkesir vilayetinde, SCF ile Menemen olayı arasında bir ilişki var mıdır ? Olaydan sonra tutuklananlar olmuş mudur? Bu soruların da cevabı aranmaya çalışılmıştır.

In this essay, I have mentioned about 1930 local elections in Balıkesir and organization of SCF in Balıkesir province in the period of republic. Balıkesir’s socio-economic structure has been evaluated before and meanwhile the organization of SCF. In 1930, similar to other Anatolian provinces, Balıkesir was in an economic downturn. Villagers couldn't pay the taxes and they had difficulties in getting loan from Agriculture Bank. SCF leader Fethi OKYAR organized a demonstration in Balıkesir as a part of his tour in Aegean Region. It is highly remarkable that there was a huge attendance to this meeting in Balıkesir and it shows the tendency to SCF in Balıkesir. SCF was organized in Balıkesir properly. Its rural organization Balıkesir wasn't mentioned in local or national media. It is understood that there were conflicts between SCF and CHF in the electioneering period of local elections. SCF and CHF province administrators couldn't agree about emplacement of the ballot boxes. SCF province administrators and SCF supporters protested both the governor of Balıkesir and the Ministry of the Interior accusing them of not ensuring peace and impartiality when CHF administrators didn't respond to any demands of SCF. It is understood from media that the elections held in tranquility in districts. After the elections, in December and January, CHF MPs of Balıkesir had made supervisions in region about local elections, situation of parties and the demands of the region. In February, Atatürk visited Balıkesir as a part of his tour. It can be perceived that some politicians were transferred to CHF from SCF as a result of actions of both Atatürk and CHF MPs of Balıkesir. As known, the Menemen event has occurred after the dissolution of SCF. Balıkesir was one of the cities where martial law was implemented. Was there a relationship between Balıkesir SCF organization and Menemen Event? Was someone arrested after the event? I have tried finding answers to these questions.