Amasyalı Hüseyin Hüsameddin tarih ve dil konularında önemli çalışmalar yapmış bir yazardır. Şiirler yazmış, Arapça ve Farsçadan tercümeler yapmıştır. II. Meşrutiyetin ilanından sonra İstanbul’a gelerek Evkaf Nezaretinde Arapça ve Farsça mütercimi olmuştur. Niksar, Köprü, Osmancık, Refahiye gibi beldelerde resmî görevlerde de bulunmuştur. Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu üyesi olan yazar daha çok Amasya Tarihi adlı 12 ciltlik eseriyle tanınmaktadır. 1926 yılında Temel adlı bir çalışmanın birinci bölümünü tamamlamış ve İstanbul’da Arşak Matbaası’nda yayınlamıştır. Yazar eserinde Türk diline o zamana göre çok yeni ve farklı bir açıdan yaklaşmış, Türkçe kelimelerin kökenlerini Arap dilinin kurallarına göre açıklamaya çalışmıştır. Türkçe kelime kökleri ve bu köklerden yapılmış yeni kelimlerle ilgili çok sayıda örneğe yer verilmiştir. Eserde Türkçe dünya dillerinin anası kabul edilmiş, dil tarihi ile ilgili ilgi çekici bilgiler verilmiştir. Bu bilgiler Atatürk döneminde ortaya atılan Güneş Dil Teorisideki fikirlere benzemektedir. Belki de Hüseyin Hüsameddin’in Temel adlı eseri ve buna benzer eserler Atatürk’ün dilde yenileştirme ve sadeleştirme çabalarına fikirler vererek destek olmuşlardır. Eserde Türk dilinin sesleri, seslerin grupları, harfler, harflerin manaları, harekeler gibi konulara yer verilmiştir. Son bölümde ak kelimesi hakkında bir uygulamaya yer verilmiştir. Türkçenin tarihi ve grameri konusunda bilinenin dışında fikirler ihtiva eder. Ayrıca eserde pek çok yeni gramer terimi de kullanılmaktadır. Bu yazıda Temel’in birinci cüzünün metni sunulmuş ve yazarın bu konudaki fikir ve değerlendirmeleri toparlanmıştır.

Hussain Hüsameddin of Amasya is a writer carried out significant works on history and language. He wrote poems, made translations from Arabic and Persian. He came to Istanbul After the Constitution II and he was a translator of Arabic and Persian at Directorate of Foundations. He were also found official positions in provinces such as Niksar, Köprü, Osmancık, Refahiye. He was a member of the Turkish Language Association and Turkish Historical Society and he is known for his book, Temel, comprised of 12 volumes. He completed the first part of Temel in 1926 and published it in İstanbul at The Arsak publishing house. The author reflected the Turkish language from a different and new approach. He tried to explain the origins of Turkish words according to the rules of the Arabic language. He gave many examples of Turkish word roots and new roots. The Turkish language is considered the mother of world languages in Temel. It provided interesting information about the history of the Turkish language. This information is similar to The Sun Language Theory’s ideas put forward in the period of Atatürk. Maybe Temel was written by Hussein Hüsameddin and his other works supported Atatürk's efforts to modernize and simplify the Turkish language. The Temel explain such as vowel, sounds, voices groups, letters, letters meanings, etc. The last section contains an application from “ak” word. This book contains ideas outside of the well known in Turkish history and grammar. In addition, new grammar terms are used in this piece. In this study, the first chapter of the Temel written by Hussain Husameddin of Amasya was studied. This chapter includes the author's ideas and reviews.