İnsanoğlu yüzyıllardan beri, çeşitli işlerinin nasıl sonuçlanacağı, geleceğin kendisine neler getireceği hususunu hep merak etmiş ve gelecekte olabilecekleri öğrenebilmek için çeşitli yollara başvurmuştur. Bu yollara genel olarak “fal, kehânet, astroloji” gibi adlar verilmektedir. Diğer milletlerin kültüründe olduğu gibi Türk kültüründe de fal ve kehânet yaygın olarak görülmektedir. O nedenle gerek İslam öncesi gerekse İslam sonrası edebiyatımızda fal ile ilgili eserler görülmektedir. İnsanın geleceğe dair merakını gidermek için kullandığı olaylardan bazıları da Ay veya Güneş tutulması, yeni ay görünmesi, yıldız kayması, şiddetli yağmur veya dolu yağması ya da rüzgâr esmesi, gök kuşağı, şimşek, yıldırım ve deprem gibi bir takım tabiat olaylarıdır. Başka bir deyişle merak hissi, insana tabiat olaylarını kullandırarak gelecekten haber verme konusunda farklı bir yöntem oluşturtmuştur ki buna “melheme” adı verilmektedir. Arap, Fars ve Türk edebiyatında birçok örneği bulunan melhemeler eski eserlerimiz arasında önemli bir yekün oluşturmaktadır. Bu melhemelerden biri de Milli Kütüphane 2727 numaralı mecmûada kayıtlı olan manzum bir metindir. Bu metinde ayın hangi burçta olduğunu çıkarma yöntemi ile ayın bulunduğu burca göre yapılması uygun olan ya da olmayan işler anlatılmıştır. İlgili metni konu alan bu çalışmamızda fal ve melhemelerle ilgili bilgi verildikten sonra adı geçen mecmuada kayıtlı bu manzum metin incelenmiş, transkribe edilmiş, ayrıca metinde geçen kelimeleri içeren bir sözlük de yazıya eklenmiştir.
Mankind has wondered for centuries how some of their work will end and what future will bring to them, thus they have tried different ways to learn what will happen in the future. These ways are named as “fortune-telling, prophecy, astrology”. In Turkish culture, fortune-telling and prophecy are common as they are in the other cultures. Therefore, both in pre-islamic period and post-islamic period, we can see the examples of literary works about fortune-telling. Some of the other ways that mankind use to satisfy his curiosity about future are such natural events as lunar and solar eclipse, new moon, falling star, heavy rain, hailstorm, strong winds, rainbow, lightning, thunder and earthquake. In other words, curiosity led people to find different methods by using natural events to predict the future, which is called “melheme”. Melheme, the examples of which can be widely seen in Arabic, Persian and Turkish literature, amounts to a significant number among our old literary works. One of these melheme’s is a poetic text registered in the periodical no:2727 in the National Library. In this text, with the method of finding out in which horoscope the moon is, works which are and are not appropriate to do according to the horoscope of the moon are explained. In the study of this text, after giving information about fortune-telling and melheme, I have studied and transcribed the poetic text registered in the mentioned periodical, and added a glossary including the words of the text.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.