Doğu Akdeniz Asya, Afrika ve Avrupa arasında önemli ve stratejik bir bölgedir. Siyasi geçmişi itibariyle birçok devlet ve toplum burada yaşamış ve yaşamaktadır. XIX. yüzyıl öncesinde ve bu süreçte ise bölgedeki en önemli siyasi güç Osmanlı Devleti olmuştur. Osmanlı Devleti Doğu Akdeniz’de otoritesini kurduktan sonra bölge uzun bir dönem mücadele açısından sessiz kalmıştır. Ancak Avrupalı güçlerin ve özellikle İngiliz ve Fransızların bölgeye ilgi duymalarıyla siyasi alanda çekişmeler başlamıştır. Osmanlı Devleti’nin gerilemesi de süreci hızlandırmıştır. İngiltere ve Fransa Avrupa’nın XIX. yüzyıl içinde en önemli aktörlerinde ikisidir. Bu iki güç Hint Yolu ve sömürgecilik nedeniyle Asya ve Afrika ile ilgilenmiştir. Doğu Akdeniz burada kilit bir noktada olmuştur. Bir süre sonra da iki güç Kıbrıs, Mısır ve Doğu Akdeniz’in tüm sahillerinde mücadele etmeye başlamış ve bu durum doğrudan Osmanlı Devleti’ni ve politikalarını etkilemiştir. Osmanlı Devleti’ni etkileyen İngiliz-Fransız rekabeti belirli alanlarda yoğunlaşmıştır. Rekabet alanlarının en başında denizlerde üstün olma endişesi vardır. XIX. Yüzyılda büyük devlet olmanın önemli göstergelerinden biri olarak kabul gören deniz üstünlüğü iki devlet arasındaki rekabete de konu olmuştur. Bir diğer rekabet sahası ise Osmanlı toprakları üzerinde nüfuz sahibi olabilmektedir. Devletin otoritesini tesis etmekte zorlandığı ve her geçen gün değeri artmakta olan Ortadoğu ve Doğu Akdeniz sahilleri çevresindeki arazi bu nedenle daha da önemli hale gelmiştir. Rekabet sadece bölgede kalmamış Avrupa’nın birçok kez gündemine girmiş ve tartışmalarına konu olmuştur. Osmanlı Devleti’nin XIX. Yüzyıl içinde en önemli sorunu olan varlığını devam ettirme gayreti içindeyken İngiltere ve Fransa’nın hatta Avrupa’nın diğer güçlerinin Doğu Akdeniz üzerindeki rekabeti oldukça dikkat çekicidir. Askeri ve mali açıdan oldukça zayıf olmasına rağmen siyasi ve diploması kanalları gibi başka yollarla Osmanlı Devleti mücadelesini yine de sürdürmüştür. Büyük devletlerin kendi aralarındaki ve Osmanlı Devleti üzerindeki rekabeti ile Osmanlı Devleti’nin varlığını devam ettirme politikaları arasında sıkışıp kalan Doğu Akdeniz’de İngiliz-Fransız rekabeti bu çalışma ile irdelenmeye çalışılmıştır.
East Mediterranean is an important and strategic region at the intersection of Asia, Africa and Europe. Many states and societies have been inhabiting in Eastern Mediterranean. Ottoman Empire was the most significant country in this area in 19th century and before. There was peace and comfort in Eastern Mediterranean with Ottoman rule which the most prominant power in the region. But political tussle started up because of European (especially British and French) power’s interest on the area. At the same time, the recession of Ottoman Empire accelerated this course. British and French were two of the most important actors in Europe in 19th century. These two powers were interested in Asia and Africa because of Indian Road and colonialism. Especially, Eastern Mediterranean was at the key point here. Hereinafter, these two powers battled on Cyprus, Egypt, and all East Mediterranean coasts and this struggle effected Ottoman Empire and its policies. The British-French rivalry which affected Ottoman Empire focused on particular aspects. One of the most important rivalry areas was the concern about being the superior on seas. Being superior on seas which was considered as one of the most important measure of being a great government became a subject of rivalry between two governments. Another rivalry subject was to be able to be influential on Ottoman Empire’s lands. The land around Middle east and East Mediterranean coasts which was increasing in value and where the Ottoman government was in difficulty about management became more valuable. The rivalry was not limited at this region but also became a subject in the agenda and discussion of Europe. While Ottoman Empire was in endeavor of survive which was the most important problem of it, the ownership rivalry of British and French even other Europan Powers on East Mediterranean is very striking. Although Ottoman Empire was very weak in military and financial aspects, it continued to compete. The British-French rivalry on East Mediterranean which stucked between the rivalry of great states among themselves and on Ottoman Empire and survival politics of Ottoman Empire was investigated in this study.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.