Bu makale Cumhuriyet devri Türk romanında önemli bir yere sahip olan Peyami Safa’nın Yalnızız romanında yer alan tarihsel, sosyolojik ve kültürel zemine bağlı olarak ortaya çıkmış olan düşünce boyutuyla yakından ilişki kuran madde-ruh çatışmasının roman üzerindeki bir değerlendirmesidir. Söz konusu çatışma topluma yerleşmiş değerler arasındaki çelişki, ahlâkî yozlaşmanın etrafında cereyan eder. Daha da önemlisi Yalnızız, Simeranya gibi sağaltıcı bir plan dahilinde meselelere çözüm üretme çabası taşıyan bir romandır. Yalnızız romanında bu bağlamda ütopik bir kurgu olan Simeranya olgusunun Samim karakteri üzerindeki etkisi, sözü edilen madde-ruh zıtlığının düşünsel temellerini göz önüne serer. Bu temeller yine sanatkârın özlem duyduğu bir dünya tasavvurunu barındırmakla kalmaz, roman merkezinde verilecek mesajın madde-ruh karşılaşmasındaki olgu değerlerini ortaya çıkarır. Dolayısıyla Türk düşüncesi için de önemli bazı parametreler Yalnızız romanının gündemine alınmış ve Peyami Safa tarafından Batılılaşma tarihimizden beri katlanarak artan ve çözülemeden günümüze kadar gelmiş olguları, Simeranya gibi realite ötesi olsa bile; bir çözüm önerisiyle ele alır. Başka bir deyişle Simeranya, toplumsal ve real alandan duyulan kaygının korunak bölgesidir. KORA tematik sistemiyle söylemek gerekirse Simeranya, karşı değerlerin diyalektik olumlayıcılığını yani ülkü değerleri fenomen alanında toplayan bir mekandır. İşte bu çalışma mevzu bahis değer karılaşmasının made-ruh izleğindeki tarif edilebilir düşünsel temellerini irdelemeyi amaç edinir.

This article is a consideration of matter-soul conflict which has a close relationship with the thought dimension established upon historical, sociological and cultural ground in the novel of Yalnızız of Peyami Safa, who has a crucial place in the Turkish Novel in the Republic period. The conflict in question and the paradoxes ingrained in society, emerges besides moral corruption. More importantly, Yalnızız is a novel which has the motivation to produce remedial solutions within a plan like Simeranya. In this respect, an utopian fiction, Simeranya phenomenon’s effect on the character Samim, displays the intellectual ground upon which matter-soul conflict built. These grounds do not only include the ideal of the world the artist yearns for, but also they disclose the factual values that will be conveyed as a message through the confrontation of matter-soul in the center of the novel. In consequence, even though it is beyond reality like Simeranya, in Yalnızız novel, the crucial parameters for Turkish thought are considered on the agenda by Peyami Safa, as a solution suggestion to the enduringly growing phenomena and which are carried towards today since our Westernization history. In other words, Simeranya is a sheltering territory from the anxiety that are felt due the social and actual realm. If it must be told in the words of the KORA thematic system, Simeranya, is the place which gathers dialectical affirmation of the conflicting values in the phenomenal realm of the ideal values. This work aims to scrutinize the intellectual grounds that are describable through the theme of matter-soul confrontation in question.