Edebî metinlerde gözyaşı, duygusal yoğunluğu ifade etmek için sıkça başvurulan göstergelerden biri olmuştur. Klâsik edebiyatın temel felsefesini oluşturan aşk söz konusu olduğunda ilk akla gelen, âşığın döktüğü gözyaşlarıdır. Sevgiliye duyulan aşkın ve ondaki güzellik unsurlarının dile getirilmesinde, âşığın akla gelebilecek bütün ruh hâllerini, toplum içindeki konumunu, inançla ilgili telakkilerini yansıtmada gözyaşı, bütün çağrışım zenginliğiyle metinsel düzlemde boy gösterir. Âşığın en büyük sermayesi ve varlığı olan gözyaşı, âşıklığın da en büyük alametidir. Gözyaşı, sevgili için akıtılan bir gönül suyudur, onun güzellik bahçesine hayat verir. Aşkın şiddetinin ve büyüklüğünün göstergesi olan gözyaşı, damla iken yağmur olur, sele dönüşür; nehirler, denizler ve okyanuslar meydana getirir. Pişmanlığı yansıtan aynı zamanda günahlardan arınma vesilesi olan gözyaşı, âşığın rahatlamasını ve ruhunun sükûnet bulmasını sağlar. Bazen aşkın sırlarını ifşa ettiği için gözyaşına sitem edilir bazen de sevgiliye kavuşan âşık, sevinç gözyaşları döker. XVI. yüzyıl şairi Bâkî’nin şiirlerinde gözyaşı göstergesinin ele alındığı bu çalışma, giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde şiir dilinde gözyaşının ifade ettiği anlamlar ve edebiyatımızda bazı şairlerin gözyaşıyla ilgili duygu ve düşünceleri üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde Bâkî’nin şiirlerinde gözyaşı ve ağlamakla ilgili beyitler tespit edilmiş, benzetme ve mecazlardan yararlanılarak birçok kavramla ilişkilendirilen gözyaşının, yalnızca gözden dökülen tuzlu bir su olmadığı, derin anlam ve çağrışımlar ifade eden bir gösterge olarak kullanıldığı görülmüştür. Bâkî’nin şiirlerinde gözyaşı göstergesinin ilettiği mesajlar; ikinci bölümde psikolojik, üçüncü bölümde sosyal ve dördüncü bölümde dinî yönden ele alınmıştır.

Tears have been elements frequently applied to express emotional intensity in literatural texts. When “love” is concerned, the milestone of classical literature philosophy, the tearsof the lover are the first things to flash in one’s mind. Tears are included in textual structures with their whole connotational richness to reflect love to the lover and its beauty elements, any spiritual state of the lover, his status in the community, his religious viewpoint. Tears are the biggest indicators of being in love as well as being the biggest capital and wealth of the lover. Tears are drops of water pouring from the heart of the lover; they inspirit his garden of beauty. Tears, the indicators of greatness and strength of love, turn into rains from drops then into floods and make up rivers, seas and oceans. Tears, reflecting regret and leading to purification from sins, provides the lover with relief and spiritual peace. Sometimes, tears are reproached as they reveal the secrets of lover whereas sometimes the lover pours them out of happiness. This study, discussing tears in XVI. century’s poet Bâkî’s poems, comprises of introduction and four other parts. The emphasis has been put on what “tears” mean in our literature in poetic language and some poets’ opinions about tears in introduction part. In the first part couplets about tears and crying in Bâkî’s poems have been determined and it has been seen that tears, related to many concepts with the use of simile and metaphor, aren’t only salty drops of water coming down eyes but also indicators expressing deep meanings and connotations. The messages tears give in Bâkî’s poems have been discussed in terms of psychology in the second part; in social terms in the third part; in religious terms in the fourth part.