Edebiyat metinlerinin ‘sadece’ bir edebiyat metni olmadığı, yazıldığı türe katkıda bulunmakla kalmadığı bilinen bir gerçektir. Hemen her edebiyat metni, türünü zenginleştirme ve çeşitlendirmeye katkı sağladığı gibi, yazıldığı dönemin sosyal-siyasal hayatını, ortak zevklerini ve dönem paradigmasını anlamaya da katkıda bulunur. Metnin bu çok yönlü yapısı gezi yazıları için de geçerlidir. Gezi yazıları sadece gezilip görülen yerlerin insan ve mekân odaklı anlatıldığı metinler değildir. Gezginler çoğunlukla, dolaştıkları coğrafyanın özelliklerini, o toplumun kültürel, ekonomik ve sosyal hayatını anlatırken çeşitli imgeler aracılığıyla okurunu etkilemeye, kendi bakış açılarını onlara dayatmaya çalışırlar; metinlerini örerken gizli ya da açık bir yönlendirme çabasına girerler. Bu çalışmada, Meşrutiyet döneminde(1908-1923)kitap olarak basılan, Avrupa’ya yapılan gezilerin anlatıldığı gezi kitaplarının tamamı incelenmektedir. Yedisi Arap alfabeli, dokuzu Latin alfabesine aktarılmış toplam on altı gezi kitabı hakkında kısaca bilgi verilmiş; eserler oto-oryantalizm ve oksidentalizm kavramları çerçevesinde incelenmiştir. Eserlerden yola çıkılarak bir kısım yazarlarda görülen Batı hayranlığının onları yerli oryantalist konumuna yerleştirdiği, bir kısım yazarlardaki Batı düşmanlığının da onları oksidentalist söylemler geliştirmeye sevk ettiği tespit edilmiştir.
It is a known fact that literary texts are not only literary texts but also they contribute the genre of the texts. As almost all the literary texts promote enrichment and variety in the genre, they also help us gain an understanding of social and political life, common ground and paradigm of the period being written. The sophisticated structure of literary texts is valid to travel books. Travel books are not only the texts which include people and place oriented descriptions. Travelers mostly try to impress their readers by a variety of images and lead them explicitly or implicitly, while they describe the geographical features and cultural, economic and social life of the society. In this study, we examine all the travel books which were published in the Constitutional Period and narrated the travels to Europe. A brief information is given about sixteen travel books of which seventh were written in Arabic alphabet and nine were transferred into Latin Alphabet. All the works are examined within the frame of auto orientalism and occidentalism. Based on the works, it is found that some of the writers’ admiration for the West makes them native orientalists and some of the writers’ enmity for the West makes them occidentalists.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.
