Tarihî ve çağdaş Türk lehçelerinin birçoğunda -Ip + turur’dan gelişen biçimlerin, öğrenilen geçmiş zaman eki olarak kullanıldığı bilinmektedir. Ancak ekin –ItdI / -It varyantı İran’da Horasan, Salmas; Azerbaycan’da Nuha, Quba, Tabasaran, Derbend, Zagatala ağızlarında görülmektedir. Ekin kullanıldığı diğer bölgelerde p / b / t / d sesleri bir başka sese dönüşmeden kendilerini muhafaza etmişlerdir. -Ip ve turur biçimlerinin birleşmesinden oluşan ekin -ItdI / -It şekliyle kullanıldığı alandaki değişimin sebebi, benzeştirme olayı ile açıklanabilir. -dır ekindeki -d- sesi –Ip / -Ib / -If ekindeki ünsüze tesir ederek kendisine benzeştirmiş ve t sesine dönüştürmüştür.
It is well-known that most of historical and modern Turkic dialects use the forms developing from -Ip + turur as a suffix for the learned past tense. However, the –ItdI / -It variant of this suffix are used in the dialects of Khorasan and Salmas in İran, and in Nuha, Quba, Tabasaran, Derbend and Zagatala in Azerbaijan. In the other regions where this suffix is used the consonants p / b / t / d remained without any change. The reason why the form made of -Ip and turur composition turned to be -ItdI / -It can be best explained with assimilation. The consonant -d- in the suffix -dır affected the vocal in the suffix –Ip / -Ib / -If to asimilate to itself, and changed to t.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.
