Hüseyin Kazım Kadrinin “Türk Lügati” ni bir tarafa bırakırsak, Türkiye Türkolojisinde Türk lehçeleri ile ilgili sözlük çalışmaları 1940’lı yıllarda Türkiye dışında hazırlanan sözlüklerin çevrisi şeklindedir. Bu çalışmalar uzun bir duraklamadan sonra 1980’li yıllarda yeniden başlamıştır. Hayati Develi’nin Azerî Türkçesi Lügati uzun bir aradan sonra yayımlanan ilk lehçe sözlüğüdür. Bunu Kazak Türklerine ve Gagavuzlara ait çeviri sözlük takip eder. 1990’lı yıllar Türk lehçeleri ile ilgili sözlük çalışmalarının yoğun olduğu bir dönemdir. Çoğu çevri olan pek çok lehçe sözlükleri yayımlanır. 90’lı yıllardaki bu yoğunluk 2000’li yıllarda da devam eder. Bazı yabancılar tarafından yapılan çalışmalar esas alınsa da alanındaki bütün sözlükler ve edebî eserler taranmak suretiyle oluşturulmuş kapsamlı ve profesyonelce hazırlanan sözlükler de vardır. Bu çalışmalar içinde Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü en çok üzerinde durulması gereken sözlüktür. Uygur Türkçesi hakkında Türkiye’deki ilk ve tek sözlük, Necipoviç’in sözlüğünün çevrisidir. Bugün Uygurların iki ayrı bölgede yaşıyor olmaları, her ikisinin dayandığı yazı dili ağzının farklı olması, bunların sözlükte belirtilmemesi en büyük eksikliktir. Buna çevirenin Türkiye Türkçesini iyi bilmemesi de ilave edilince, Türkiye’de yayımlanan bu ilk ve tek sözlük bir hayal kırıklığı yaratmaktadır. Buradaki eksik ve yanlışlar bize Türk lehçeleri ile ilgili yapılacak sözlük çalışmalarının nasıl olması gerektiği hakkında da ipuçları verir.

Leaving aside Hüseyin Kazım Kadri’s Turkish Dictionary, dictionary studies about Turkish dialects in Turkish Turcology are the translations of dictionaries prepared out of Turkey in 1940s. These studies started again in 1980s after a long pause. Hayati Develi’s Azerbaijani Turkish Dictionary is the first dialect dictionary published after a long time. After this comes Kazakh and Gagavuz Turks’ translation dictionary. 1990s is a period in which there were intensive dictionary studies about Turkish dialects and many dialect dictionaries most of which were translations were published. This intensity during 1990s continued also in 2000s. Although many dictionaries were based on studies conducted by some foreigners, there are also some comprehensive dictionaries prepared professionally by scanning all related dictionaries and literary works. Among these studies, New Uighur Turkish Dictionary is the one that should be primarily dwelled on. The first and the only dictionary on Uighur Turkish in Turkey is the translation of Necipoviç’s dictionary. Uighurs today live in two different areas, the written language dialects of them are different and these are not mentioned in the dictionary, which is the greatest deficiency. Besides this, the translator doesn’t know Turkey Turkish well and this causes this first and the only dictionary published in Turkey to create disappointment. Shortcomings and mistakes in this dictionary give us clues about how the dictionary studies that will be conducted about Turkish dialects should be.