Anlatı biliminde süre kategorisi altında ilk araştırılması gereken kavram okuma zamanıdır. Gérard Genette (1980), okuma zamanı kavramının yerine ölçülebilir bir kavram olan anlatının hızı ve ritmi kavramını ortaya atmıştır. Hız (speed) bir eserin “zamansal boyutu ile uzamsal boyutu arasındaki ilişki (bir saniyede birkaç metre, birkaç metrede birkaç saniye gibi): anlatı hızı ise süre (saniye, dakika, saat, gün, ay ve yıllarla ölçülen öykü süresi) ile uzunluk (satırlar ve sayfalarla ölçülen metin uzunluğu) arasındaki ilişki vasıtasıyla tarif edilen” bir kavramdır. Bir metni okumak için gereken süre birçok dış etkene bağlı olduğu için bunun kesin olarak ölçülebilmesine imkân yoktur. Okuma süresi, okuyan kişinin okuma hızına, okuma hızı da o metnin içeriğine, kişinin anlama yetisine ve okuduğu ortama göre değişiklik gösterebilir. Öyküde geçen süre, yazarın niyetine bağlı olarak anlatıda eşit paylaşılmamış olabilir, başka bir deyişle her anlatıda mutlaka eşit olmayan zaman dilimleri (anisochrony) bulunur. Aytmatov, Atadan Kalgan Tuyak hikâyesini meydana getirirken, sadece öykü zamanı ve öyküleme zamanındaki zaman dilimlerini birbirinin içine geçirerek, karmaşık bir bütün hâlinde vermekle yetinmemiş, aynı zamanda ayrıntılı ritm uygulamalarını da gerçekleştirmiştir. Anlatı ritmini gerçekleştirmek için duraklama, sahne, özet, eksilti gibi yöntemlere başvurmuş, anlatı ritmini istediği yerde yavaşlatarak, istediği yerde de hızlandırarak anlatmıştır. Buna göre, Genette’in (1980: 88) belirttiği gibi, bir anlatı zaman sapmalarısız (anachrony) kurulabilir, ama eşit olmayan zaman dilimlerisiz (anisochrony) asla mümkün değildir.
In narratology, the concept which should be searched first under the classification of “duration” is read time. Gerard Genette (1980) is the one who puts forth the speed and rhythm of the narration, which is a measurable concept, instead of read time. Speed is the relationship between chronic and spatial dimensions of a work of art (such as a few meters in a minute or a few minutes in a few meters etc.) as speed of narration is a concept expressed via the relationship between time (the story time measured by seconds, minutes, hours, days and years) and length (length of script measured by lines and pages). It is impossible to measure this exactly since necessary time to read a script depends on lots of external factors. Read time may show changes with regard to reader’s speed of reading, content of the script, reader’s ability to understand, and the environment in which she/he reads. The time passing by in the story may not be
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.
