Türklerde Bereket Sembolü Olarak Kullanılan Meyve Motifleri Ve Mimaride Değerlendirilmesi

Author:

Number of pages:
9-31
Language:
Year-Number:
2008-Volume 3 Issue 5

Arapça kökenli olan “Bereket” sözcüğü; bolluk, mutluluk, Tanrı vergisi anlamlarına gelmektedir.Türklerde bereket sembollerinin kullanım amacı, sonsuz mutluluk, bolluk dileğini ifade etmektir.Bereket kavramına Eski Anadolu Uygarlıkları’nda da inanılmış ve bunun için Tanrılara adaklar sunulmuştur. Meyvelerin yorumlara yol açan özelliği, çekirdekli bir yiyecek maddesi olmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü, çekirdek bir tohumdur ve neslin sürekliliğini güvence altına almaktadır.Meyveler içinde taşıdıkları taneler nedeniyle, dünyanın yumurtası olarak düşünülmüş ve farklı yorumları da beraberinde getirmiştir. Örneğin, bazen ölümsüzlük, bazen mutluluk, bazen de bereket sembolü olmuşlardır. Türklerde bereket sembolü olarak kullanılan meyve motiflerinden özellikle üzüm, nar, incir, kavun, karpuz, buğday başağı v.b. taneli bitki ve meyveler genellikle doğurganlığın, bereketin ve hayat ağacının sembolü olarak eski çağlardan beri kullanıla gelen süslemeler arasındadır. Bereketi ifade eden meyve sembolleri Anadolu’da el dokumalarında, işlemelerde, taş ve metal işçiliğinde, seramik ve pişmiş toprak örneklerde zengin çeşitlilik göstermiş, günlük yaşam biçimi içindeki mekanlara yani mimariye de yansımıştır. Türkler yaşamın çeşitli görüntülerini duvara işleyerek kültürel zenginliklerini gözler önüne sermiş ve kuşaktan kuşağa aktarılmasını sağlamıştır. Bunları yaparken inandığı bereket sembolü meyve motiflerine de yer vermiştir. Bu bereket sembolleri mimaride bazen bir duvar resmi olarak bir sarayı, bazen bir dini mekanı, bazen de Anadolu’da bir konağı süslemiştir. Söz konusu meyve motifleri mimaride dekorasyona yönelik olarak duvar ve tavanlarda kalem işi, alçı süsleme, taş süsleme, çini süsleme, ahşap yontu ve metal süslemeler şeklinde karşımıza çıkmaktadır.

Keywords


The Turkish word for abundance “Bereket” is actually a word with Arabic roots meaning wealth, happiness and gift of God. The Turks have been using the abundance symbols in order to express their wishes for eternal happiness and wealth. Also the Ancient Anatolian Civilizations believed strongly in the abundance concept and were actually presenting sacrifices to Gods for this purpose. The fact that we comment on the fruit symbols is because these fruits are actually subsistence with seeds. The seed is a core that would secure the continuousness of the next generations. The fruits were considered as the eggs of the world due to the seeds they contain. This has caused different comments on this matter. For example these fruits were sometimes used to symbolize immortality, happiness and fertility. The grainy plants and fruits such which were used as abundance symbols by the Turks are: grapes, pomegranate, fig, melon, watermelon, wheatear etc. These were commonly used in decorations to symbolize fertility, abundance and tree of life since the ancient times. The fruits which symbolize abundance are richly present in the hand woven products of Anatolia, in the needle works, in stone and metal works and in the ceramic and earthenware examples. They were also carried to the interior spaces of daily life and architecture. The Turks, by decorating their walls with various scenes of life, presented their cultural richness and helped them to be carried from one generation to the next. Some of these decorations were also the fruits which symbolize the abundance according to their belief. Such abundance symbols are to be found in the Turkish architecture sometimes on a place wall, sometimes on the walls of a religious room and sometimes on the walls of an Anatolian residence. We come across with these abundance symbols, which are used as decorations in the architecture, as hand-drawn on the walls and on the ceilings, as plaster decorations, as stone decorations, as ceramic decorations, as wooden decorations and as metal decorations.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 11,413
Number of downloads 674

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.