Çoğu kaynakta bahsi bile geçmeyen manzum sözlükler Türk edebiyatı sahasında göz ardı edilen eserlerdir ve sadece Klâsik Türk Edebiyatı sahasının değil aynı zamanda içerdikleri kelimeler bakımından Türk leksikolojisinin de önemli malzemelerindendir. Manzum sözlükler hacmi küçük, faydası çok ve ezberi kolay eserlerdir. Bu sözlüklerin yazılıştaki asıl amacı sıbyân mektebine yeni başlayan çocuklara kolaylıkla kelime ezberletmek, edebî sanatları ve bunun yanında aruz veznini ve taktî’i öğretmektir. Anadolu sahasında yazılan manzum sözlük sayısı elliyi geçmektedir. Ancak bunlar arasında metinleri neşredilenlerin sayısı henüz dörttür. Tuhfe-i Şâhidî manzum sözlükler arasında en çok rağbet gören, Türkiye’deki kütüphanelerde, koleksiyonerlerde, yurt dışındaki kütüphanelerde yüzlerce nüshası bulunan ve 1848–1867 yılları arasında 5 kez basılan bir sözlüktür. Bu eserin yazılış amacı Mesnevî’de geçen “garîb” yani anlaşılması güç olan kelimeleri derlemek ve açıklamaktır. Bu eser, hakkında bir doktora tezi hazırlanmıştır ve 2006 yılında neşredilmiştir. Manzum sözlüklere yazılan şerhler ise hâlâ keşfedilmeyi beklemektedir. Henüz hiçbir manzum sözlük şerhinin metni ortaya konmamıştır. Biz bu çalışma çerçevesinde Pîrî Paşa-zâde Mehmed b. Abdü’l-bâkî El-Cemâlî’nin Tuhfe-i Şâhidî’ye yaptığı şerhi, yani Tuhfe-i Mîr’i şerh metodu bakımından tanıtmaya çalışacağız.
Verse dictionaries wich are even never talked about in any sources are paid in succifient attetion. And they are the mateirals of not only Classical Turkish Literature but also of Turkish Lexicology in respect of the words they include. Verse dictionaries are small in volume, very useful and easy to memorize. These dictionaries’ main aim is to have new children in Sıbyan school memorize new words, to teach literary arts and also to teach prosody and taktî. The number of verse dictionaries that are written in Anatolian area is more than fifty. However, only four of them were published. Tuhfe-i Şâhidî has many copies in the libraries in Turkey and foreign. And it is a dictionary which was printed five times between the years of 1848-1867. The aim of wiriting this work is to collect and explain unclear words in Mevlânâ’s Mesnevî. Although there is a doctorate thesis on this dictionary, it has been published in 2006. Any commentary on verse dictionaries are not studied yet. In this paper, we will try to introduce Pîrî Paşa-zâde Mehmed b. Abdü’l-bâkî El-Cemâlî’s Şerh: Tuhfe-i Mîr in the respect of commentary method.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.
