Uygur Türklerinin Türk kültürüne armağan ettiği önemli eserlerinden biri de, Uygur On İki Makamı’dır. Uygur Türkçesi’nde “mukam” olarak telaffuz edilen “makam” sözcüğü Arapça kökenli olup, “yer”, “mevki”, “derece” anlamlarının yanı sıra müzikte sistemleştirilmiş bir bütün müzik eserini ifade eder. Uygur On İki Makam’ı sadece “on iki” ile sınırlı değildir. Makamlar geçmişte zaman zaman çoğalma ve azalma sürecinden geçmiştir. Ama Uygur Türkleri makam sayısının azalmasına veya çoğalmasına bakılmaksızın onu formel sayı olan “on iki” ile ifade etmişlerdir. On iki Makam, başta Ali Şir Nevai olmak üzere Lütfi, Fuzuli gibi şairlerin şiirleriyle, “Garip ile Senem”, “Tahir ile Zühre”, “Yusuf-Ahmed” gibi halk destanlarıyla, halk şarkıları ve halk danslarıyla organik bir bütünlük oluşturmaktadır. Bu bakımdan, On İki Makam, klasik edebiyat ve halk edebiyatı ile de yakından ilgilidir. Bu yazıda On İki Makam’ı tanıtmakla birlikte onun edebiyat ile olan ilgisi ele alınacaktır.
One of important contributions of Uighur Turks, which enrich Turkish culture, is Uygur On İki Makamı. The word ‘makam’, which is pronounced as ‘mukam’ in Uighur Turkish, is of Arabic origin and means ‘place’, ‘position’ and ‘degree’. as a musicological term it means also a sistemic music part. Uygur On İki Makam isn’t restricted by ‘twelve (on iki)’. In the past, the number of ‘makam’ some times increased, some times decreased. But Uighur Turks didn’t regard this increasing or decreasing progress and kept the ‘formel’ number of twelve in use. On İki Makam forms an organic integrity with the poetry first of all of Ali Şir Nevai, also Lütfi and Fuzuli, with folk epic like ‘Garip ile Senem’, ‘Tahir ile Zühre’ or ‘Yusuf-Ahmed’ and with folk songs and dances. From this point of view is On İki Makam closely related to classic and folk literature. In this paper we would like to introduce On İki Makam and discuss its relation to literature.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.
