Türk dilindeki aslî uzun ünlüler, Yakut ve Türkmen lehçelerinde sistemli olarak korunmuştur. Tarihî metinlerde, kullanılan alfabe ve standart olmayan imlâ geleneklerinden kaynaklanan sebeplerle, düzenli olarak takip edilemeyen aslî uzunluklar, günümüze gelinceye kadar çoğunlukla kısalmıştır. Düzenli olarak korunamayıp kısalan uzun ünlüler, geride çeşitli fonetik kalıntılar bırakmıştır. Başta tonlulaşma olmak üzere, Türkiye Türkçesi ve diğer lehçelerde görülen ünlü genişlemesi, ses türemesi, ikizleşme gibi fonetik gelişmelerin, önemli ölçüde, uzun ünlülerle ilgisi bulunmaktadır. Ana Türkçedeki uzun i ünlüsü, Türkiye Türkçesinde i>e>e yönünde değişerek genişlemiştir. Aslî uzun ünlülerin yanındaki patlayıcı-tonsuz p, ç, t, k ünsüzleri, çoğunlukla tonlulaşarak b, c, d, g’ye dönüşmüştür. Dolayısıyla ünlü genişlemesi, tonlulaşma ve birkaç örnekte de ünsüz türemesi, Türkiye Türkçesindeki başlıca aslî uzunluk belirtileridir.
The original long vowels in the Turkish language have systematically been presserved in Yakut and Türkmen Turkish. İn historical texts, the primary long vowels, which could not be regularly followed up due to the reasons stemming from the alphabet used and non-standart ortographic traditions, have generally been shortened to date. The long vowels which could not be regularly preserved and hence shortened have left various phonetic remains. The phonetic developments such as sonorisation, vowel widening adventitious sound and germination, encountered in Turkey Turkish and other dialects, have been arisen mostly from the shortened primary long vowels. The long vowel i, in the main Turkish, has been widened in the way of i>e >e in Turkey Turkish. Along with primary long vowels, occlusive-unvoiced consonants p, ç, t, k have mostly been sonorised and turned into b, c, d, g. Therefore vowel widening, sonorisation, and consonant derivation in a few examples are among the main primary vowel signs in the Turkey Turkish.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.
