Bu çalışmanın amacı, 8. Sınıf Türkçe Ders (MEB, 2017a), Öğrenci Çalışma (MEB, 2017b) ve Öğretmen Kılavuz Kitabı’ndaki (MEB, 2017c) altı temada yer alan okuma ve dinleme/ izleme metinlerinin işleniş süreçlerine yönelik oluşturulmuş cümle bilgisi etkinliklerinin tespit edilmesi ve eleştirel bir bakışla yorumlanıp değerlendirilmesidir. Çalışmada betimsel araştırma desenlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma sonunda incelenen kitaplarda cümlenin ana ve yardımcı ögeleri; anlamına (olumlu, olumsuz, soru), yükleminin yerine (kurallı, devrik), türüne (isim ve fiil cümlesi) ve yapısına (tek yüklemli, çok yüklemli, fiilimsi bulunan, bağlaç bulunan) göre cümle çeşitleri; sözcük grupları (isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, fiilimsiler ve fiilimsi grupları vb.); birer sözcük grubu ya da cümle yapılanışında değerlendirilebilecek deyimler, atasözleri ve kalıp sözler; öznesine (etken, edilgen) ve nesnesine (geçişli, geçişsiz) göre fiil çatıları, cümle vurgusu, cümle uzunluğu, cümlede yüklem sayısı; cümlede anlam (olumlu, olumsuz, soru, varsayım, ihtimal, karşılaştırma, öneri, öznel ve nesnel yargı, amaç- sonuç, sebep- sonuç) ve duygu (sitem, özlem, üzülme, pişmanlık, abartma, şaşırma, beğenme); anlatım bozuklukları vb. konuları etrafında şekillenen etkinliklerin cümle bilgisi alanı açısından geniş bir yelpazeye yayıldığı tespit edilmiştir. Çalışma sonunda 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan cümle bilgisi etkinliklerinin alanyazında gerçekleştirilen yapılandırmacı yaklaşım ile özellikle de sezdirme yöntemiyle dil bilgisi öğretim süreçlerine odaklanılan akademik çalışmalar ışığında güncellenmesi ve zenginleştirilmesi teklif edilmiştir.

The aim of this study is to determine the sentence information activities for the process of reading and listening/ monitoring texts in six themes in Primary Turkish 8 Lessons (MEB, 2017a), Student Studybook (MEB, 2017b) and Teacher Guidebook (MEB, 2017c) interpret them and evaluate them with a critical perspective. In the study, scanning model, which is one of the descriptive research patterns, was used. In the books examined at the end of the study, it was determined that the activities shaped around the main and auxiliary elements of the sentence field, the main and auxiliary elements of the sentence such as sentence types according to meaning (positive, negative, question), place of predicate (canonical, transpose), type (noun and verb sentence) and structure (single predicate, multi predicate, verbial, conjunction); phrases (noun clauses, adjective clauses, verb and verb groups, etc.); idioms, proverbs and phrases that can be evaluated in a phrase or sentence structure; purpose according to its subject (active, passive) and object (transitive, intransitive), voice of verbs, sentence emphasis, sentence length, number of verbs in the sentence; meaning in sentence [(positive, negative, question, assumption, probability, comparison, suggestion, subjective and objective judgment; object- result, cause- effect sentences] and emotion (reproach, longing, sadness, regret, exaggeration, surprise, liking); expression disorders, etc. spread over a wide range in terms of the sentence information. At the end of the study, it was proposed to update and enrich the sentence information activities in 8th grade Turkish textbooks in the light of academic studies focused on grammar teaching processes, especially with the discovery learning in constructive approach carried out in the literature.