Bu çalışma, Osmanlı haremine mensup cariyelere verilen eğitimlere odaklanmaktadır. Ancak çalışmada erken Osmanlı döneminden son döneme kadar geçen süreden ziyade 17. yüzyıl haremine odaklanılarak haremdeki eğitim değerlendirilmektedir. Bu kapsamda harem halkının kimlerden oluştuğu, cariyelerin hareme hangi yollardan dâhil olduğu, haremdeki yaşam alanlarının nereler olduğu gibi konular üzerinde durulmaktadır. Bununla birlikte odaklanılan bir diğer konu ise IV. Mehmed (1648-1687) dönemindeki gösteri sanatlarıdır. Buna ek olarak, 17. yüzyılda cariyelerin aldığı gösteri sanatları/hayâl/kukla eğitimi ve bu eğitim için yapılan masraflar üzerinde de durulmuştur. Erken dönemden itibaren padişahların gösteri sanatlarına olan ilgisi bilinmektedir. Bu kapsamda hüner sahibi sanatkârlar sarayda çalışmıştır. Özellikle 16. yüzyıl sonlarından itibaren sarayda yapılan gösterilerde birçok alanda sanatkâr bulundurmak gelenek haline gelmiştir. IV. Mehmed saltanatı yıllarında da hem sarayda hem de haremde çeşitli hüner sahibi sanatkârlar himaye edilmiştir. Eğlenceye düşkün olan Sultan sarayında çok fazla oyuncu bulundurmuştur. Bu bağlamda Mehmed döneminde gösteri sanatları/hayâl/kukla eğitimi ve bu eğitim için yapılan masraflar da değerlendirilmeye çalışılmıştır. Dönem kaynakları ve İstanbul Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde tespit edilen belgeler de kullanılarak Osmanlı hareminin sultan ailesinin hizmetkârları için bir eğitim kurumu olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca hareme mensup genç kadınların sadece padişaha uygun cariyeler ve haremin ileri gelen kadınlarına nedime sağlamak için alınmadığı, aynı zamanda hem askeri hem de bürokrat sınıfa uygun eş olmak için de eğitildikleri görülmüştür. Bu anlamda haremdeki eğitimin fazlasıyla önemsendiği söylenebilir. Zira kayıtlardan haremdeki cariyelere sarayda ve saray dışında olmak üzere iki şekilde eğitim verildiği anlaşılmıştır.

This study focuses on trainings given to the odalisques who are member of Ottoman harem. But, in this study, rather than the period passed from early Ottoman period to last period, by focusing on 17th century harem the training in the harem is assessed. Within this scope, it is dwell on subjects such as who the harem population comprise of, in which ways odalisques are included in harem, what are the living spaces in the harem. However, one another subject on which we have focused is the performing arts at the period of Mehmed-IV. The interest of the Ottoman Sultans towards the performing arts has been well known since the very beginning. In this context the talented and skillful artists thereon performed their arts in the Palace. Particularly as of the end of the 16th Century it was become traditional at performances to maintain artists on a lot of fields available in the Palace. At the era of Mehmet IV various skillful artists were also sponsored and encouraged both at Palace and Harem. The Sultan who was prone to entertainment made a lot of players available in his Palace. In this context, the performing arts/shadow puppetry/puppet education and costs incurred for such education at the era of Mehmed have also been tried to be discussed and evaluated. By also using the period sources and documents determined in İstanbul Prime Ministry Ottoman Archive, it was tried to reveal that the Ottoman harem is a training institution for servants of the sultan family. In addition, it was also seen that the young women belong to harem were not taken only to odalisques appropriate for the padishah and to provide matron in honor to notables of the harem, but it was seen that they were educated to be an appropriate wife for both military and bureaucrat class. In this sense it can be said that much importance was attached to the training in the harem. Because it was understood from the records that two types of training were given to the odalisques in the harem as in the palace and outside of the palace.