Bu çalışmanın amacı, yabancılaşma olgusunun bilimsel çalışmalarda ele alınışı sırasında açığa çıkan anlam ikiliğine dikkat çekmek ve söz konusu ikiliğin ortadan kaldırılabilmesi için gerçekleştirilecek kavramsallaştırma çalışmalarına öneri sunabilmektir. Bu noktada, yabancılaşma olgusunun bireyin iradesi ve bilinci dışında gelişen hali için Pasif Yabancılaşma, bireyin kısmen de olsa iradesi ve bilinci dâhilinde gelişen hali için Pasif Yabancılaşma ifadeleri önerilmiş, araştırma içerisinde kategorik bir ayrımın yapılabilmesi için bu ifadelerden faydalanılmıştır. Yabancılaşma kavramının bilimsel çalışmalardaki kullanımında oluşan anlam ikiliğini görünür kılmak adına Türkiye’de bu konuda yapılmış lisansüstü tezlerin incelenerek istatistiksel bir dökümünün yapılması öngörülmüştür. Bunun için betimsel bir çalışma yürütülmüş ve genel tarama modeli kullanılmıştır. Evren içerisinde erişim izni olmayan ve yabancı dilde yazılan tezler elendikten sonra araştırma 215 tezle yürütülmüştür. Yapılan inceleme sonunda, yabancılaşma konusunda 186 yüksek lisans, 29 doktora düzeyinde çalışmanın hazırlandığı tespit edilmiştir. Bunlardan 100 tanesinin, yabancılaşma olgusunun temel tartışma alanı olan Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanı’nda, 115 çalışmanın da diğer alanlarda gerçekleştirildiği görülmüştür. Yabancılaşma olgusunun Pasif Yabancılaşma anlamı için bir ölçme değerlendirme aracının bulunmayışından hareketle, yapılan çalışmaların kaç tanesinin ampirik kaç tanesinin teorik olduğuna bakılmış,133 çalışmanın ampirik, 82 çalışmanın ise teorik olduğu gözlenmiştir. Teorik çalışmalar içinde de kavramsallaştırılması ilk kez Seeman tarafından gerçekleştirilen Aktif Yabancılaşma anlamının referans alındığı tezler mevcuttur. Örneklem, bu açıdan incelendiğinde 166 çalışmada yabancılaşma olgusunun Aktif Yabancılaşma anlamının, 49 çalışmada da Pasif Yabancılaşma anlamının kullanıldığı anlaşılmıştır. Araştırma sonucunda ortaya çıkan bulgular, bilimsel çalışmalarda, yabancılaşma olgusunun anlamına ilişkin çelişkili bir tablonun olduğunu ortaya koymuştur. Bu durumda, aynı kavramlarla yürütülen çalışmaların farklı anlam ve sonuçlar yaratarak yabancılaşma olgusunun niteliğine ilişkin bir karmaşa meydana getireceği görülmektedir. Bu nedenle yabancılaşma olgusuna ilişkin yeni bir kavramsallaştırma çalışmasına gidilerek olgunun anlamının nesnel bir niteliğe kavuşturulması gerekmektedir.

The aim of this study is to draw attention to the meaning duality which is revealed during the handling of the phenomenon of alienation in scientific studies and to offer suggestions for the conceptualization studies that will be carried out in order to eliminate the duality. At this point, expression of Passive Alienation for the development of alienation phenomenon outside of the individual's will and consciousness and Active Alienation expression for the state's development, partly within the will and consciousness of the individual have been proposed and these statements were used to make a categorical distinction within the research. To make the duality of meaning in the use of the concept of alienation in scientific studies in Turkey visible, a statistical cast was made by examining the graduate theses on this subject. A descriptive study was conducted and a general screening model was used. After the theses which were written in the foreign language and unauthorized access were eliminated, the research was conducted with 215 theses. At the end of the study, it was detected that 186 graduate and 29 doctoral level studies had been prepared for alienation. Of these, 100 were studied in the Social, Human and Administrative Sciences Field where the main area of discussion of the phenomenon of alienation and 115 in other fields. From the absence of a measurement assessment tool for the meaning of Passive Alienation of alienation phenomenon, it was examined that how many of the empirical studies were theoretical and it was observed that 133 studies were empirical and 82 studies were theoretical. The conceptualization of theoretical studies also includes theses that refer to the meaning of Active Alienation carried out by Seeman for the first time. When the sample is examined from this point of view, it was understood that the meaning of Active Alienation in the study of alienation in 166 study and Passive Alienation in 49 studies were used. The findings of the study revealed that there is a contradictory picture in the scientific studies about the meaning of the phenomenon of alienation. In this case, it is seen that the studies carried out with the same concepts will create a confusion about the quality of the phenomenon of alienation by creating different meanings and results. For this reason, a new conceptualization study on the phenomenon of alienation needs to be made an objective.