Sembolik Anlamlarıyla Gözlüğün Otoportrelerdeki Yeri

Author:

Number of pages:
417-467
Language:
Türkçe
Year-Number:
2023-Volume 18 Issue 2

Görme duyusu canlılarda diğer duyulara göre çok daha baskın olan bir yetidir ve bozukluklarının düzeltilmesi için tarih boyunca çaba sarf edilmiştir. Kitaplar yaygınlaşasıya kadar gözlük etkili olarak kullanılamamış, gelişmesi ise matbaanın bulunuşuyla olmuştur. Aynı zamanda gözlük de kitapların yaygınlaşmasını sağlamıştır. Çok okuyan kişilerin çevrelerinden uzaklaşması, zamanla gözlüğün anlamının değişmesine yola açmış, dünyaya basılı sayfalardan bakan budalaları simgelemeye başlamıştır. Anlam değişikliğinin diğer nedeni, erken dönemde gözlüğün görmeyi yeterince düzeltememesidir. Böylece ahmaklar ya da cimriler de resim sanatında gözlükle betimlenmişlerdir. Batı sanatında otoportrelerde 17.yüzyıldan itibaren gözlükler görülmeye başlanır ve statüye, zenginliğe, araştırmacılığa, kibre, entelektüelliğe ya da yaşlılığa gönderme yapmaktadır. Gözleri gizlemek, düşünceleri saklamak amacıyla da gözlük kullanılmıştır. Avrupa’da yaşlanma, çirkinleşme ve eldekilerin yitimi olarak algılandığı için otoportrelerde gözlük betimi ancak 20.yüzyıldan sonra artar. Osmanlı Devleti’nde kullanımı 19.yüzyılda yaygınlaşan gözlük, Avrupa kültüründe olduğu gibi öncelikle entelektüelliği ve deneyimi çağrıştırmaktadır. Bununla birlikte gözlük kullananlar için dört göz, camgöz gibi lakaplar kullanılmaktadır. Bu ifadeler hem küçümseme barındırmakta hem de kurnaz ve açgözlü kişiler için kullanılmaktadır. Türk resim sanatında otoportreler, Batılılaşma çabalarıyla beraber, Avrupa’ya eğitim için yollanan sanatçılarımızla birlikte görülmeye başlanır. Bu dönemde gözlükler de otoportrelerde yer almaya başlar. 20.yüzyılın ikinci yarısında soyutlama eğilimlerinin ön plana çıkmasına rağmen, figüratif resim tamamen kaybolmaz ve otoportreler üretilmeye devam eder. Yine bu dönemde gözlük betimlerinin artışından bahsedilebilir. Bunun sebepleri arasında gözlüğe erişimin kolaylaşması, yaşı ve deneyimi ifade etmesi, gözlük camlarında yansımalarla oluşan ışık oyunlarının ustalığı göstermesi bazen de duyguların saklanma çabası sayılabilir.

Keywords


The sense of sight is a much more dominant ability in living things than other senses, and efforts have been made throughout history to correct its disorders. Glasses could not be used effectively until books became widespread, and its development was due to the invention of the printing press. The fact that people who read a lot got away from their circles caused the meaning of glasses to change over time, and started to symbolize the idiots who look at the world from printed pages. Another reason for the change in meaning is the inability of eyeglasses to adequately correct vision in the early period. Thus, fools or stingy people are also depicted with glasses in painting. Glasses began to be seen in self-portraits in Western art from the 17th century, and they refer to status, wealth, arrogance, research, intellectualism or old age. Glasses were also used to hide the eyes and hide thoughts. Since aging is perceived as ugliness and loss of possessions in Europe, the depiction of glasses in self-portraits only increases after the 20th century. Eyeglasses, the use of which became widespread in the Ottoman Empire in the 19th century, primarily evokes intellectuality and experience, as in European culture. However, nicknames such as four eyes and a glass eye are used for those who wear glasses. These expressions contain both contempt and are used for cunning and greedy people. Self-portraits in Turkish painting began to be seen together with our artists who were sent to Europe for education, together with the efforts of Westernization. In this period, glasses also begin to take place in self-portraits. Despite the abstraction tendencies in the second half of the 20th century, figurative painting did not disappear completely, and self-portraits continued to be produced. Again, in this period, the increase in the descriptions of glasses can be mentioned. The reasons for this are the ease of access to glasses, the expression of age and experience, the mastery of the light plays formed by reflections on the glasses, and sometimes the effort to hide emotions.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 452
Number of downloads 722

Share

Turkish Studies-Social Sciences
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.