Bu çalışmada 2004-2020 yılları arasında Türkiye’de buğday veriminde (durum buğdayı hariç) gözlenen alansal ve zamansal değişimler belirlenerek, iklim değişikliği bağlamında sıcaklık ve yağış koşulları ile verim ilişkilerinin ortaya koyulması amaçlanmıştır. İstatistik analizler üç aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada Türkiye’de yıllık buğday veriminde (durum buğdayı hariç) meydana gelen yıllar arası değişiklikler bölgesel karşılaştırmalarla belirlenmiştir. Bu amaçla her bölge için o bölgeyi temsil edecek bir il seçilmiştir. İkinci aşamada aylık ortalama sıcaklık ve aylık toplam yağış verileri ile yıllık buğday verimi arasındaki istatistik ilişkiler analiz edilmiştir. Son aşamada Türkiye’de olası iklim değişikliği senaryolarına göre buğday veriminde gerçekleşebilecek değişiklikler ele alınmıştır. İstatistik analizlerde Pearson korelasyon katsayısı ve basit doğrusal regresyon analizi yöntemi kullanılmıştır. 2004-2020 döneminde Türkiye’de buğday veriminin en yüksek olduğu bölge Marmara Bölgesi iken en düşük olduğu bölge Doğu Anadolu Bölgesi’dir. Aynı dönemde buğday üretimi verisi olan illerin %83,5’inde verim artmıştır. Yağışlarla verim arasındaki ilişkiler sıcaklık verim ilişkilerine göre daha güçlüdür. Orta Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde buğday ekim döneminde sıcaklıklarla verim arasında pozitif ilişki görülürken, başaklanma döneminde negatif ilişki söz konusudur. Hasat döneminde gerek sıcaklık-verim gerekse yağış-verim ilişkileri diğer fenolojik dönemlere göre zayıftır. Meteoroloji Genel Müdürlüğünün hazırlamış olduğu GFDL-ESM2M küresel iklim modeli verilerinden üretilen RCP8.5 senaryosuna göre 2016-2040 için Türkiye’de kış sıcaklıklarındaki artış en çok Akdeniz ve Marmara bölgelerinde buğday verimini olumsuz etkileyecektir. Aynı senaryoya göre özellikle Orta Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da yağış azalmalarının buğday verimini düşürmesi beklenir.

This study it is aimed to determine the spatial and temporal changes observed in wheat yield (except durum wheat) in Turkey between the years 2004-2020 and to reveal the yield relations with temperature and precipitation conditions in the context of climate change. Statistical analyses were carried out in three stages. At the first stage, the interannual changes in Turkey's annual wheat yield (excluding durum wheat) were determined by regional comparisons. For this purpose, a province has been selected for each region to represent that region. The statistical relationships between the monthly average temperature dec monthly total precipitation data and the annual wheat yield were analyzed in the second stage. Pearson’s correlation coefficient and simple linear regression analysis method were used in statistical analysis. At the last stage, changes in wheat yield according to possible climate change scenarios in Turkey have been discussed. While the region with the highest wheat yield in Turkey in the 2004-2020 period is the Marmara Region, the region with the lowest in the Eastern Anatolia Region. In the same period, yield increased in 83.5% of the provinces with wheat production data. The relationships between precipitation and yield are more potent than the temperature yield relationships. There is a positive relationship between temperatures and yield in the sowing period in Central Anatolia, Southeastern Anatolia, and Eastern Anatolia regions. At the same time, there is a negative relationship in the earing period. Both temperature-yield and precipitation-yield relations are weaker during the harvest period than in other phenological periods. According to the RCP8.5 scenario produced from the GFDL-ESM2M global climate model data prepared by the General Directorate of Meteorology, the increase in winter temperatures in Turkey for 2016-2040 will adversely affect the wheat yield mainly in the Mediterranean and Marmara regions. According to the same scenario, the decrease in precipitation, especially in Central Anatolia and Southeastern Anatolia regions, may cause a reduction in yield in these regions.