Bu çalışma, hadis terminolojisinde sıkça kullanılan “aslı yoktur” kavramının tarihsel gelişimini kapsamlı biçimde incelemektedir. Makale, özellikle hadislerin zayıf veya uydurma olup olmadığını belirlemede kullanılan “lâ asla leh” ve türevleri üzerinde durmaktadır. Araştırma, erken dönem hadis otoritelerinden başlayarak sonraki asırlarda bu kavramın kullanım alanlarının nasıl genişlediğini ve varsa nasıl değiştiğini kronolojik bir yaklaşımla ortaya koymaktadır. Hadislerin sahih, hasen, zayıf ve mevzû olarak tasnifinde kullanılan lafızların, zamanla ortak bir ıstılah haline gelmesinin sürece yayıldığı belirtilmektedir. Bu çerçevede “aslı yoktur” anlamına gelen farklı ifadeler –“lâ asla leh”, “lâ a‘rifu lehu aslen”, “lem ecid lehu aslen”, “lem ekıf lehu alâ aslin”, “leyse lehu aslun”, “lâ yu‘rafu lehu aslun” ve “lem yûced lehu aslun”– detaylı olarak incelenmiştir. Araştırmanın ana gövdesinde, söz konusu lafızları kullanan muhaddisler, kullanım örnekleri ve bağlamları ele alınmaktadır. Makale, bu kavramların yalnızca uydurma hadisler için değil, aynı zamanda sözün yanlış kişiye isnâdı, merfû-mevkûf ayrımı, rivâyetin mütâbiî, Kur’ân veya sahîh sünnetle çelişmesi gibi durumlarda da kullanıldığını ortaya koymaktadır. Ayrıca bazı rivâyetlerin “aslı yoktur” lafzıyla birlikte “bâtıl”, “münker”, “mevzû” ve “kezib” gibi terimlerle birlikte değerlendirildiği görülmüştür. Bu bağlamda kavramın işlevselliğinin sadece zayıf veya mevzû hadisleri belirtmekle sınırlı olmadığı, hadis metin ve isnâdının problemli olduğu durumlarda kullanıldığı tespit edilmiştir. Çalışmanın sonuç bölümünde, erken dönem âlimlerinin kullandığı “lâ asla leh”, “leyse lehu aslun” ve “lâ yu’rafu lehu” gibi lafızların sonraki dönemlerde farklı varyantlarla zenginleştiği, özellikle mevzû ve müştehir hadîs literatüründe yaygınlaştığı belirtilmektedir. Sonuç olarak “aslı yoktur” kavramının, hadislerin sıhhat değerlendirmesinde önemli bir terminolojik araç olduğu; ancak tek başına rivâyetin uydurma olduğuna hükmetmek için yeterli olmayıp, bağlamına göre farklı anlam katmanları taşıdığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu araştırma, hadis terminolojisinin tarihî süreçteki gelişimini, muhaddislerin rivâyetleri değerlendirme usullerini ve “aslı yoktur” kavramının çok boyutlu kullanımını ortaya koyarak, hadis tenkidinde kullanılan teknik terimlerin kavramsal zenginliğine ışık tutmaktadır. Böylece hadis araştırmalarında kullanılan klasik terminolojinin tarihî kökenlerinin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlamaktadır.

This study comprehensively examines the historical development of the concept frequently used in hadith terminology as “it has no basis.” The article focuses particularly on the expression “lā asla lah” and its derivatives, which are employed to determine whether hadiths are daʿīf or mawdūʿ. The research, by adopting a chronological approach, reveals how the scope of this concept expanded and, if applicable, transformed from the early hadith authorities to later centuries. It is emphasized that the terms used in the classification of hadiths as sahīh, hasan, daʿīf, and mawdūʿ became established as a shared terminology over time. Within this framework, different expressions meaning “it has no basis”—“lā asla lah,” “lā aʿrifu lahu aslan,” “lam ajid lahu aslan,” “lam aqif lahu ʿalā aslin,” “laysa lahu aslun,” “lā yuʿrafu lahu aslun,” and “lam yūjad lahu aslun”—are examined in detail. In the main body of the research, the hadith scholars who used these expressions, their usage examples, and contexts are discussed. The article demonstrates that these concepts were employed not only for mawdūʿ hadiths, but also in cases such as misattributing a statement to the wrong person, distinguishing between marfūʿ and mawqūf reports, the absence of corroborating transmissions, or contradictions with the Qurʾān or authentic Sunnah. Moreover, it is observed that some reports labeled with the expression “it has no basis” were also evaluated together with terms such as “bātil”, “munkar”, “mawdūʿ”, and “kadhb”. In this respect, it is identified that the functionality of the concept is not limited to indicating daʿīf or mawdūʿ hadiths, but it was also used in situations where the text or isnād of the hadith was problematic. In the conclusion of the study, it is stated that the expressions employed by early scholars such as “lā asla lah,” “laysa lahu aslun,” and “lā yuʿrafu lahu” became enriched with different variants in later periods and became widespread particularly in mawdūʿ and mushtahir hadith literature. As a result, it is concluded that the concept of “it has no basis” is an important terminological tool in the evaluation of hadith authenticity; however, it is not sufficient on its own to judge a narration as mawdūʿ, since it carries different layers of meaning depending on the context. This research, by revealing the historical development of hadith terminology, the methods of hadith scholars in evaluating narrations, and the multidimensional usage of the concept “it has no basis,” sheds light on the conceptual richness of technical terms employed in hadith criticism. Thus, it contributes to a better understanding of the historical origins of the classical terminology used in hadith studies.