Öz: Bakî b. Mahled Endülüs’ün yetiştirdiği tefsir ve hadis âlimlerinden biridir. Onu ayrıcalıklı kılan konuların başında doğu İslam dünyasına 34 yıl gibi uzun süreliğine ilim gezisi (rıhle) yapması neticesinde orada elde ettiği bilgi birikimi ve kıymetli eserlerle Endülüs havzasının mevcut hadis algısını değiştirmesidir. Bakî, kendisinden önce bu bölgede daha çok İmam Malik’in el-Muvatta adlı eserini merkeze alan rey eksenli düşünce yapısını özel gayreti ile eser (hadis) odaklı bir anlayışa dönüştürme konusunda büyük başarı sağlamıştır. Endülüs’te kimi görüşlere göre tefsir alanının ilk kitabını kaleme alan Baki, aynı zamanda hadis alanının hem “müsned” hem de “musannef” türü özelliği ile sınıfının ilk eserini vücuda getirmiştir. Ancak farklı fikirlere tahammülü olmayan bazı âlimler tarafından kınanmış ve yoğun bir şekilde eleştirilmiştir. Bu eleştirinin dozu zamanla artarak zındıklık suçlamasına kadar ulaşmıştır. Bakî’nin zındıklıkla suçlanmasının temel nedeni ilmî seyahatlerinden elde ettiği zengin birikimi ile Endülüs’te daha önce gündeme gelmeyen ihtilaflı fıkhî görüşleri dillendirmiş olmasıdır. Endülüs’te Bakî’ye karşı oluşan olumsuz tutumun ve karşı duruşun mezhep taassubundan veya yeniliğe kapalı bir anlayışın sergilenmiş olmasından kaynaklandığı anlaşılmaktadır. Bu çalışmada şöhreti ülke sınırlarını aşan Bakî’nin, Endülüs havzasının ilmi havasını değiştirenlerden biri olarak kabul edilmesine rağmen onunla ilgili yapılan zındıklık suçlamasının nasıl anlaşılması gerektiği ve bu suçlamanın haklılık payının bulunup bulunmadığı irdelenmektedir
Abstract: Bakî b. Mahled is one of the exegesis and hadith scholars raised in Andalusia. What sets him apart is that he traveled extensively (rıhlah) throughout the Islamic world for 34 years, acquiring a wealth of knowledge and valuable works that changed the existing perception of hadith in Andalusia. Bakî achieved great success in transforming the opinion-based intellectual framework that had previously centered on Imam Malik's work al-Muwatta into a hadith-focused understanding through his special efforts. According to some opinions, Baki, who wrote the first book in the field of exegesis in Andalusia, also produced the first work of its kind in the field of hadith, combining the characteristics of both the “müsned” and “musannef” genres. However, he was criticized and heavily condemned by some scholars who could not tolerate different ideas. The intensity of this criticism increased over time, eventually reaching the point of accusing him of heresy. The primary reason Bakî was accused of heresy was that he articulated controversial legal opinions that had not previously been discussed in al-Andalus, drawing on the wealth of knowledge he had acquired during his scholarly travels. It is understood that the negative attitude and opposition toward Bakî in al-Andalus stemmed from sectarian fanaticism or a mindset closed to innovation. In this study, despite Baki being recognized as one of the individuals who transformed the intellectual climate of the Andalusian region, the nature of the heresy accusation made against him and whether it holds any validity are examined.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.