Seyyîd Ca‘fer Kemâlî’nin Rumkale Güzeller-nâmesi Türk Edebiyatının İlk Şehrengîzi Olabilir mi?

Author:

Number of pages:
733-753
Language:
Türkçe
Year-Number:
2025-Volume 20 Issue 3

Şehrengîzler, bir şehrin ve o şehir içindeki insanların güzelliklerini anlatan manzum eserlerdir. Bugüne kadar Mesîhî’nin Edirne Şehrengîzi ve Zâtî’nin Edirne Şehrengîzi Türk Edebiyatının ilk iki şehrengîzi olarak kabul edilmekteydi. Çünkü ilim alemi Seyyîd Ca‘fer Kemâlî’nin 915/1509 senesinde telif ettiği Rumkale Güzeller-nâmesi’nden haberdar değildi. Bu çalışmada tanıtmaya çalıştığımız  “tam telif tarihi belli olan”  Kemâlî’nin 915/1509 yılında kaleme aldığı Rumkale Güzeller-nâmesi, şehrengîz türünün ilk üç örneğinden biri, belki de birincisi olarak edebiyat tarihimizdeki yerini almaya adaydır. Bu çalışmada yazma nüshası yeni tespit edilen Mûnisü’l-‘uşşâk/Rumkale Güzeller-nâmesi’nin tanıtımı yapılmıştır. Eserin nüsha ve şekil özellikleri tespit edildikten sonra Seyyîd Ca‘fer Kemâlî’nin hayatına dair bilgiler ortaya konmuş, başka bir şehrengîz müellifi olan Defterdâr-zâde İsmâîl Kemâlî ile aralarındaki farklar belirtilmiştir. Rumkale Güzeller-nâmesi/Şehrengîzi’nin neden Türk edebiyatının ilk üç şehrengîzinden biri olduğu delilleri ile gün yüzüne çıkarılmaya çalışılmıştır. Kemâlî’nin Rumkale Güzeller-nâmesi’ni sunduğu Yunus Bey ve devri hakkında bilgiler verilmeye gayret edilmiş, Ayıntab, Fırat Nehri, Merzüman Deresi ve Rumkale şehri hakkında esere dayalı tarihi bilgiler tahlil edilmiştir. Rumkale Güzeller-nâmesi’nin 538 beyitlik hacmi ile Türk edebiyatının en hacimli üçüncü şehrengîzi olduğu anlaşılmıştır. Eserin tam metnini oluşturma yönündeki çalışmalarımız devam etmekte olup bu araştırmada eserin bütün bölümlerinden seçilmiş olan ve eseri daha iyi anlamamıza yardımcı olacağını düşündüğümüz 140 beyit civarındaki muhtasar metin bilim dünyasının dikkatine sunulmuştur.

Keywords


Shehrenghiz are poetic works that depict the beauty of a city and its people. Until now, Mesîhî's Edirne Shehrenghiz and Zâtî's Edirne Shehrenghiz were considered the first two shehrenghiz in Turkish literature. This was because the scholarly world was unaware of Seyyid Jafar Kemalî's Rumkale Güzeller-nâmesi, written in 915/1509. The Rumkale Güzeller-nâmesi, whose exact date of publication is known and written by Kemalî in 915/1509, is a candidate for a place in our literary history as one of the first three examples of the shehrenghiz genre, perhaps the first. This study introduces the newly discovered manuscript of Mûnisü'l-'uşşâk/Rumkale Güzeller-nâmesi. After identifying the manuscript and formal characteristics of the work, information about Seyyid Jafar Kemalî's life is presented, and the differences between him and another shehrenghiz author, Defterdar-zâde İsmail Kemalî, are highlighted. An attempt is made to demonstrate, with evidence, why Rumkale Güzeller-nâmesi/Şehrengîzi is one of the first three shehrenghizs of Turkish literature. An effort has been made to provide information about Yunus Bey and his era, to whom Kemalî presented the Rumkale Güzeller-nâmesi. Historical information based on the work has been analyzed regarding Ayıntab, the Euphrates River, Merzüman Stream, and the city of Rumkale. It has been determined that the Rumkale Güzeller-nâmesi, with its 538 couplets, is the third-largest shehrenghiz in Turkish literature. Our work to compile the full text of the work is ongoing, and in this research, a summary of approximately 140 couplets, selected from all sections of the work and believed to be helpful in further understanding the work, has been presented to the scholarly community.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 27
Number of downloads 99

Share

Turkish Studies-Comparative Religious Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.