Hz. Peygamber’in sünneti, yalnızca dinî hükümlerin ikinci kaynağı olmakla kalmayıp, aynı zamanda Müslümanların bireysel ve toplumsal hayatını şekillendiren evrensel bir rehber niteliği taşımaktadır. Bu rehberliğin doğru anlaşılabilmesi, sünnetin sadece lafzî ve şekilsel yönleriyle değil; aynı zamanda taşıdığı gaye, maksat ve hikmet boyutlarıyla birlikte değerlendirilmesini gerekli kılmaktadır. Bu çalışmada, İslam hukuk düşüncesinde önemli bir yöntemsel ayrım olan makâsıd (amaçlar) ve vesâil (araçlar) çerçevesinde, sünnetin çağın değişen toplumsal ihtiyaçlarına uygun biçimde yorumlanmasına katkı sağlanması amaçlanmıştır. Bu bağlamda misvak hadisleri örnek olarak seçilmiş ve nitel araştırma yöntemleriyle analiz edilmiştir. Kütüb-i Sitte’de yer alan misvakla ilgili rivayetler tespit edilmiş, tematik başlıklar altında sınıflandırılmış ve içerik açısından değerlendirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, misvakın bizzat kendisinden ziyade, onunla sağlanan ağız ve diş temizliğinin sünnetin asıl gayesi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Misvakın rivayetlerde çoğunlukla fiil kalıplarıyla yer alması, ilgili rivayetlerin genellikle tahâret ve temizlik bölümlerinde bulunması, misvakın faziletine dair rivayetlerin zayıf kabul edilmesi ve Hz. Peygamber’in zaman zaman misvak dışında farklı araçlarla da ağız temizliği yaptığına dair sahih rivayetlerin bulunması, misvakın temizlik amacına hizmet eden tarihsel bir araç olduğunu ortaya koymaktadır. Bu durum, sünnette bazı uygulamaların doğrudan maksat değil, bu maksatlara ulaştıran araçlar olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla gayenin korunması şartıyla araçların zaman ve şartlara göre değişebileceği sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak, sünnetin şekilci ve literal bir anlayışla değil, maksat merkezli bir yaklaşımla yorumlanması gerektiği vurgulanmış; bu doğrultuda, sünnetin yerine getirilmesinde kullanılan araçların değişebilir, ancak taşıdığı amaçların sabit ve evrensel olduğu sonucuna varılmıştır.

The Sunnah of the Prophet Muhammad is not only the second source of Islamic rulings but also serves as a universal guide that shapes the individual and social life of Muslims. A proper understanding of this guidance requires evaluating the Sunnah not merely through its literal and formal aspects, but also by considering its purposes, objectives, and underlying wisdom. This study aims to contribute to the interpretation of the Sunnah in accordance with the changing social needs of the time, within the methodological framework of maqâsid (objectives) and wasâ’il (means), which is an important distinction in Islamic legal thought. In this context, hadiths concerning the use of the miswāk were selected as a case study and analyzed using qualitative research methods. The miswak related reports found in the Kutub al-Sittah were identified, categorized under thematic headings, and evaluated in terms of content. The analysis revealed that the true objective of the Sunnah lies not in the miswak itself, but in the oral and dental cleanliness it facilitates. The fact that miswak is mostly mentioned in action-based narrations, appears in the sections on purification and cleanliness, that hadiths regarding its merit are generally considered weak, and that there are authentic reports indicating the Prophet sometimes used other tools for oral hygiene, all point to the miswāk being a historical means serving the goal of cleanliness. This suggests that certain practices in the Sunnah are not ultimate objectives but means to achieving those objectives. Therefore, it is concluded that as long as the ultimate goal is preserved, the means can change depending on time and circumstances. In conclusion, it is emphasized that the Sunnah should not be interpreted through a rigidly formalistic or literal approach, but rather through an objective-centered perspective. Accordingly, while the tools used to fulfill the Sunnah may vary, the purposes they aim to realize remain constant and universal.