Dinin tecrübe boyutu üzerine yapılan araştırmalar önce Batı’da özellikle kilise dindarlığı üzerine başlamış daha sonra bütün dinleri kapsayacak şekilde tipolojiler geliştirilmiştir. Dinin tecrübe boyutları Joachim Wach, G. Lenski, Charles Y. Glock, J. M. Yinger, G. Menshing ve G. Le Bras gibi önemli din sosyologları tarafından ele alınmış ve kategorize edilmiştir. Alman din sosyoloğu Wach, dinin tecrübe boyutlarını teorik, pratik ve sosyolojik olmak üzere başlıca üç başlık altında toplamıştır. Bu boyutlar her dinde ortaktırlar. Teorik boyut soyut olan inanç alanını formüle ederken, pratik boyut ibadet ve ritüelleri kapsar. Teorik ve pratik boyut dinin birbirini tamamlayan iki ana unsurudur. Dinin sosyolojik boyutu ise dini tecrübenin teorik ve pratik yönünü tamamlayan tezahürlerdir. Dinin pratik boyutu grubun zihin dünyasını inşa etmede ve kimliğini oluşturmada etkindir. Toplumsal hafızanın aktarımı ve sürekliliğini sağlar. Dinler insanlar arasındaki ilişkileri sahip oldukları ahlakî sistemler ile düzenlerler. Dinin gerek pratik gerek sosyolojik boyutu ahlakî bir zemin üzerinde yükselir. Bütün dinlerde ahlakî boyuttan söz etmek mümkündür. Ahlak boyutunun olmadığı toplumsal bir yaşam neredeyse imkânsızdır. Çünkü dinler ahlakî boyut ile toplumsal yaşamı düzenler ve ona katkı sunarlar. İslam dini de oldukça güçlü bir ahlaki boyuta sahiptir. Temel iki kaynak olan Kur’an-ı Kerim ve sünnet güçlü ahlakî prensipler ile insanlara yön verir. Bu çalışmanın amacı dinin tecrübe boyutlarından olan ahlak boyutu açısından İslam dininin ele alınmasıdır. Dinin tecrübe boyutlarına ahlak boyutunun eklenmesi önemli bir esas teşkil edecektir. Çalışma İslam dininin tecrübe boyutlarının kendi dinamikleri çerçevesinde yeniden ele alınmasına bir katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Makale yorumsamacı yöntemle ele alınmıştır.

Research on the experiential dimension of religion first started in the West, especially on church religiosity, and then typologies were developed to cover all religions. The experiential dimensions of religion have been discussed and categorized by important sociologists of religion such as Joachim Wach, G. Lenski, Charles Y. Glock, J. M. Yinger, G. Menshing and G. Le Bras. The German sociologist of religion Wach categorized the experiential dimensions of religion under three main headings: theoretical, practical and sociological. These dimensions are common to all religions. While the theoretical dimension formulates the abstract field of belief, the practical dimension includes worship and rituals. The theoretical and practical dimensions are two main elements of religion that complement each other. The sociological dimension of religion is the manifestations that complement the theoretical and practical aspects of religious experience. The practical dimension of religion is effective in building the mental world of the group and forming its identity. It ensures the transmission and continuity of social memory. Religions regulate the relations between people with their moral systems. Both the practical and sociological dimensions of religion rise on a moral ground. It is possible to speak of a moral dimension in all religions. A social life without a moral dimension is almost impossible. Because religions organize and contribute to social life with a moral dimension. Islam also has a very strong moral dimension. The two main sources, the Holy Quran and the Sunnah, guide people with strong moral principles. The aim of this study is to examine the Islamic religion in terms of the moral dimension, which is one of the experiential dimensions of religion. Adding the moral dimension to the experiential dimensions of religion will constitute an important basis. The study aims to make a contribution to the reconsideration of the experiential dimensions of Islamic religion within the framework of its own dynamics. The article is based on the interpretivist method.