Bu makalede, tasavvuf dünyasında kendisine Allah’ın dostu denilen, normal bir insanda bulunmayan olağanüstü özellikleri bulunduğu iddia edilen veliyyullâh/evliyâullâh vb. kavramların, dinin temel dayanaklarından olan hadislerin yer aldığı temel hadis kaynaklarında de nasıl ve hangi oranda geçtiğinin tespiti amaçlanmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek üzere temel hadis kaynaklarının kaleme alındığı ikinci asırdan dördüncü asrın sonuna kadar tasnif edilen hadis kitapları tedkik edilmiştir. Makalede, ilgili kelimelerin tespit edildiği hadis kaynakları, yazarlarının ölüm tarihleri esas alınarak sınıflandırılmıştır. Diğer taraftan ilgili kavramlara belirtilen anlamların yüklendiği alanla ilişkisini tespit edebilmek amacıyla zühd/tasavvuf konulu olanlar başta olmak üzere diğer bazı eserler de incelememize dâhil edilmiştir. Bu kaynaklar seçilirken isnâdı bulunan hadis rivayetleri içeren kaynaklar tecih edilmiştir. Yaptığımız araştırmalar neticesinde görülmüştür ki söz konusu hadis kaynaklarının önemli bir bölümünde ilgili kavramlara hiç yer verilmemiş, diğerlerinde de oldukça az yer verilmiştir. Diğer eserlerde, özellikle zühd/tasavvuf alanıyla ilgili olanlarda hadis kaynaklarına nazaran daha fazla rivayet bulunduğu tespit edilmiştir. Makalede ulaştığımız tespitlere göre veliyyullah vb. kavramların önemli bir bölümü anlamlı bir şekilde ilgili dönemde yaşayan zahit ve mutasavvıflarla ilişkili bulunmuştur. Bunun bir kanıtı olarak hicrî ikinci asırda yazılan birkaç hadis kaynağında veliyyullah vb. bir kavram bulunmadığı halde aynı dönemde bir zühd kitabı olan Abdullah b. Mübârek’in eserinde bu tür hadislerin bulunması gösterilebilir. Diğer taraftan bu türden bazı hadis ravilerinin Şîî olması, söz konusu rivayetlerin Şia’nın siyasi/dini anlamdaki velâyet anlayışıyla ilişkisinin araştırılmasının gerekliliğine işaret etmektedir. Hadis kaynaklarındaki rivayetlerde bulunan veliyyullah vb. kavramların bazıları sûfîlerin tarzını yansıtsa da bazıları Kur’an’da yer aldığı şekliyle, genel anlamda bütün Müminleri kapsayacak şekilde kullanıldığı tespit edilmiştir. 

In this article, in the world of Sufism, weliyyullah/evliyâullâh, etc., who are called the friend of Allah and who are claimed to have extraordinary characteristics that are not found in a normal person. It is aimed to determine how and to what extent the concepts are mentioned in the hadiths, which are the second most important source of information of religion after the Quran. In order to achieve this aim, hadith sources classified from the second century to the end of the fourth century, when the basic hadith sources were written, were examined. While discussing the subject, hadith sources are listed based on the death dates of their authors. On the other hand, some other works, especially those on the subject of asceticism/sufism, were also included in our analysis in order to determine the relationship between the meanings given to the relevant concepts and the field in which they are attributed. While selecting these sources, sources containing hadith narrations with attribution were preferred. As a result of our research, it has been seen that in some of the hadith sources in question, the relevant concepts are not included at all, and in others, they are given very little space. It has been determined that there are more narrations in other works, especially those related to the field of asceticism/sufism, compared to hadith sources. According to the findings we reached in the article, veliyyullah etc. A significant part of the concepts were found to be meaningfully related to ascetics and Sufis living in the relevant period. As a proof of this, in several hadith sources written in the second century of the Hijri, veliyyullah etc. Although there is no such concept, it can be shown that there are such hadiths in the work of Abdallah Ibn Mubarak, which was an ascetic book in the same period. On the other hand, the fact that some such hadith narrators are Shiites indicates the necessity of investigating the relationship of these narrations with the Shiite understanding of guardianship. Some of the concepts of "waliyyullah" found in the narrations in the hadith sources, as included in the Quran, were used in a general sense to cover all Believers.