Bu çalışmada, birbirine taban tabana zıt iki farklı İbn Haldun okumasının mevcut olduğu vurgulanmış, söz konusu farklı okumalar, onun din-devlet ilişkileri ile ilgili görüşleri esas alınarak incelenmiş ve hangi İbn Haldun tasavvurunun daha doğru olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. İbn Haldun’un laik devlet idaresini savunduğunu iddia eden yaklaşımın çoğunlukla aydınlanmacı-pozitivist dünya görüşüne bağlı olduğu ve onun akli siyaset-dini siyaset, halifelik-mülk ve akli bilimler-dini bilimler ayrımına dayandığı tespit edilmiştir. Tam aksi bir düşünceyi savunan ikinci yaklaşımın ise, aydınlanmacı-pozitivist paradigmanın evrensel insanlık evrimi şemasını reddettiği, İslam medeniyeti ile Hıristiyan-Batı medeniyetinin tarihi –kültürel birikim ve tecrübesinin farklılığını vurguladığı, İslam düşünce geleneğine mensup olan İbn Haldun’un laiklik gibi Batı’nın özgül tarihi-kültürel tecrübesinin ürünü olan bir ilke ile ilişkilendirilmesinin mümkün olmadığını iddia ettiği belirlenmiştir. İslam dininin kurumsal yapısının Hıristiyanlıktan farklı olması; Kilise gibi dini temsil eden, ekonomik, hukuki, siyasi ve entelektüel güç odağı haline gelmiş bir örgütün mevcut olmaması; İslam düşünce geleneği ve hukuk anlayışının toplumsal gerçekliğe uyum kabiliyetinin ileri düzeyde olması gibi argümanlardan hareketle, İslam dünyasında, Batı’nın aksine, din ile devlet ve diğer kurumlar arasında çatışma doğmadığı vurgulanmış, İbn Haldun’un geleneksel İslam düşüncesine uygun olarak din-devlet birlikteliğini açıkça savunduğu belirtilerek, onun laik devlet idaresine taraftar olmadığı ve dolayısıyla onu, İslam düşünce geleneğine bağlı bir düşünür olarak tasavvur eden yaklaşımın isabetli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

In this study, it is emphasized that there are two different readings of Ibn Khaldun, which are diametrically opposed to each other, and these different readings are discussed on the basis of his views on religion-state relations, and it is tried to reveal which Ibn Khaldun's conception is more accurate. It has been determined that the approach claiming that Ibn Khaldun defended the laic-secular state administration mostly depended on the enlightenment-positivist world view and it is based on Ibn Khaldun’s rational politics-religious politics, the caliphate-sultanate and rational sciences-religious sciences distinction. Likewise, it has been determined that the second approach, which advocates the opposite idea, rejects the universal human evolution scheme of the enlightened-positivist paradigm, emphasizes the difference between the historical-cultural accumulation and experience of Islamic civilization and Christian-Western civilization, and claims that it is not possible to associate Ibn Khaldun, who is a member of the tradition of Islamic thought, with a principle such as laicism, which is the product of the specific historical-cultural experience of the West. It was emphasized that, unlike the West, there was no conflict between religion and state and other institutions in the Islamic world, based on arguments such as the institutional structure of Islam is different from Christianity and the absence of an organization that represents religion, such as the Church, that has become the focus of economic, legal, political and intellectual power and the advanced ability of tradition of Islamic thought and the understanding of law to adapt to social reality. By stating that Ibn Khaldun openly defended the unity of religion and state in accordance with the traditional Islamic thought, it was concluded that he was not a supporter of the secular state administration and therefore the approach that envisioned him as a thinker committed to the tradition of Islamic thought was correct.