Hz. Peygamber’e (sas) ait olmayan sözlerin onun ağzından uydurulması, yapmadığı veya onaylamadığı bir davranışın kendisine izafe edilmesi sonucu ortaya çıkan rivayetlere mevzû hadis denmektedir. Bir rivayetin mevzû olduğu bâtıl ve masnû kelimeleriyle de ifade edilmektedir. Mevzû hadisler muhaddisler tarafından çeşitli metotlarla bir araya getirilmiştir. İbnü’l-Kayserânî’nin Tezkiretü’l-mevzûât’ı, Cûzekanî’nin el-Ebâtîl ve’l-menâkîr ve’s-sıhâh ve’l-meşâhîr’i, Ebû’l-Ferec İbnü’l-Cevzî’nin el-Mevzûât’ı, Suyûtî’nin kaleme aldığı el-Leâli’l-masnûa fi’l-ehâdîsi’l-mevzûa’sı, İbn Arrâk’ın Tenzîhü’ş-şerîati’l-merfûa ani’l-ahbâriş-şenîati’l-mevzûa’sı vb. eserler bu alanda öne çıkan teliflerdir. Bu literatürde yazılmış önemli bir eser de el-Muğnî ani’l-hıfzi ve’l-kitâb adlı eserdir. Müellifinin tam adı Ebû Hafs Ziyâüddîn Ömer b. Bedr b. Saîd el-Mevsılî (ö. 622/1225) olup kendisi muhaddis ve Hanefî fakîhidir. 557/1162’de Mûsul’da doğan Mevsılî’nin lakabının Safiyyüddin, nisbelerinin de Verrânî, Hanefî olduğu belirtilmiştir. Eğitimini Bağdat’ta sürdüren Mevsılî, Ebû’l-Ferec İbnü’l-Cevzî gibi âlimlerden yararlanmıştır. Halep, Dımaşk, Kudüs gibi ilim merkezlerinde hadis rivayet etmiş ve ömrü boyunca âlimlerden faydalanmayı sürdürmüş olan Mevsılî’den de birçok kimsenin rivayette bulunduğu ifade edilmiştir. Onun hadis ve diğer alanlarda başka eserleri bulunmaktadır. Çalışmamızın konusu olan el-Muğnî adlı eserinde hadislerin sened ve metinlerini zikretmeden, hangi konularda sahih hadislerin bulunmadığı veya hangi konularda Hz. Peygamber’den (sas) rivayet gelmediğini belirtmiştir. Müellifin, öğrencilere ve hadisle iştigal etme şansı bulamamış meslek sahiplerine kısaca bilgi vermek ve onları hadise yönlendirmek için seçtiği bu metot bazı âlimler tarafından isabetsiz diye nitelendirilerek ciddi anlamda eleştirilmiştir. Bu çalışmamızda Mevsılî’nin, özellikle mukaddime kısmında Muhammed Hıdır et-Tûnusî tarafından mevzû hadisler ile ilgili faydalı ve geniş malumat sunulan el-Muğnî adlı eseri çerçevesinde mevzû hadislere yaklaşımı, takip ettiği metot ve kendisine yöneltilen eleştiriler üzerinde durulacak ve gerekli görülen değerlendirmeler yapılmaya çalışılacaktır.

The words that are not belonging to the Prophet are made up from his mouth and the result is called Mevzu Hadith. It is also expressed by the vagueness and masni words that a narrative is in place. The corresponding hadiths have been gathered by muhaddis with various methods. Ibn al-Kayserani's Tezkiretu'l-mevzuât, Cuzekanî's al-Ebâtîl ve'l-menâkîr ve's-sıhâh ve'l-meşahîr, Abu'l-Ferec Ibn al-Jawzi's al-Mevzûât, al-Leâli'l-masnûa fi'l-ehâdîsi'l-mevzûa, which Suyuti received, and Ibn Arrâk's Tenzîhü'ş-şerîati'l-merfûa ani'l-ahbāriş-şenîa, etc. artifacts are the outstanding copyrights on this scene. An important work written in this literature is al-Muğnî ani'l-hıfzi ve'l-kitâb. The full name of the author is Abu Hafs Ziyâüddîn Ömer b. Bedr b. Said al-Mawsili (d. 622/1225) and himself is the muhaddis and Hanafi clergyman. 557/1162 in Mosul was named Safiyyuddin of the name of the Mevsilî, Verrânî, Hanafi is stated. Mevsili, who continued his education in Baghdad, also benefited from scholars such as Abu'l-Ferec Ibn al-Jawzi. In the centers of science such as Aleppo, Damascus and Jerusalem, Hadith has been narrated and it is stated that there are many rivayades among Mevsilî who continued to benefit from scholars throughout his life. His hadith and other fields also have other works. In the work of al-Muğnî which is the subject of our study, we do not mention the texts of the hadiths and on which topics there are not any sahih hadiths or in which subjects He said that he did not come from the Prophet. This method, which the writer chose to give brief information to the students and professional owners who had no chance to engage in hadith, and to direct them, was seriously criticized by some scholars as being uneducated. In this work, we will focus on the approach to Mevzu Hadiths, the method followed by him, and the criticisms directed to him in the framework of al-Muğnî, which is a useful and extensive information on Hıdır et-Tûnusî, especially in his verses.