Eski Uygur Türkçesinde geçen, “ağaç, orman, bitki, çalı” vb anlamlar verilen ı sözcüğünün tam olarak ne anlama geldiği, Altun Yaruk’ta geçtiği yerler ve Türk lehçeleri sözlükleri taranarak bulunmaya çalışıldı. Ses ve anlam olan benzerliği olan tek sözcüğe yalnızca bir kaynakta rastlandı. Köktürkçede de bulunduğu varsayılarak benzer anlamlar verilen ı isminin geçtiği öne sürülen Tunyukuk Yazıtı’ndaki ıda ve ıka şeklinde yazılmış sözcükler ve bulundukları cümleler incelendi. Bu sözcükler için Türkologlar tarafından verilen ağaç vb. anlamların bağlama uymadığı tespit edildi. Köktürk yazım sisteminde ikiz ünsüzler genelde yazılmadığı için bu sistemle okunarak sözcüklerin köklerinin ıt ve ık isimleri olduğu sonucuna varıldı. Sözcüklerin birbirinden farklı oldukları gibi Uygur Türkçesindeki ı sözcüğünden de hem ses hem anlam olarak farklı oldukları görüldü. Elde edilen sözcükler hem tarihî hem de günümüz lehçelerinde ses benzerliği olan sözcükler de dikkate alınarak tespit edilmeye çalışıldı. ıt sözcüğü aynı formda olmasa da benzer formlarda kök olarak tespit edildi. ık sözcüğü ise kaynaklarda aynı formda kök olarak pek çok tanıkla belirlendi. Her iki sözcüğün anlamlarıyla ilgili değerlendirmeler yapıldı. Bilge Kağan’ın kullandığı ısar- sözcüğünün kökü olduğu ve ıd- “göndermek” sözü ile ilişkilendirilen ı- fiili için Türkologların okuma ve anlam teklifleri ile bu teorilerdeki sorunlar belirtilerek bu sözcükte de ikiz ünsüz bulunduğu değerlendirildirilerek ıs- / ış- fiili için de yeni anlam önerisi sunuldu.

The exact meaning of Old Uyghurish ı which is assumed meanings like “tree, forest, plant, bush” was researched by scanning in Uyghurish and in dictionaries of Turkish dialects. Only a single word that phonetically and semantically similar to ı was encountered in one source. Researchers have claimed that the word also exist with similar meanings in Köktürk Turkish. Cause of this assumption the words ıda and ıka and the belonged sentences written in Tunyukuk monument were analyzed. It was determined that meaning of tree or similar meanings are not appropriate for the text. In Köktürk writing system if there are twin consonants in the word usually only one is written, when the words are read in this way it was decided that roots of words are ıt and ık and they are different from Uyghurish ı and also different from each other. Emerging words and phonetically similar words were scanned both in dictionaries of historical dialects and in the contemporary dialects of Turkish. The noun ıt was detected as root with similar meanings in various forms. The noun ık as root with the same form and different forms was detected in these sources. The meanings of both words have evaulated. Furthermore, scholars claim’s about reading and meaning for the ı- verb which is supposedly related the verb ıd- and also the word ısar Bilge Kagan used and the problems of these theories have been mentioned. It was concluded also there are twin consonants in the word ısar and new reading and meaning suggestions were offered.