Goethe’nin olgunluk seviyesine ulaşan ulusal edebiyatların varacakları bir merhale gibi tasarladığı Dünya edebiyatı (Weltliteratur) kavramı, özellikle son yüzyıldaki gelişmelerle başkalaşıma uğramıştır. Bugün artık, Dünya edebiyatı yerine Küresel edebiyat kavramını kullanmak ve edebiyatı pek çok yönüyle uluslararası bir kültür ve sanat etkinliği gibi düşünmek zorunlu hâle gelmiştir. Küresel edebiyatın başat izleklerinden biri de ekolojidir. Küreselleşmenin doğurduğu çevre kirliliği, organik yaşamın deformasyonu, iklim değişiklikleri, salgınlar, depremler, seller gibi ekolojik sorunlar edebiyatın kadrajına girmiştir. Özellikle sanayileşme faaliyetlerinin son iki yüzyılda hız kazanması, bunu teknolojik gelişmelerin ve dijital icatların izlemesi, paradoksal bir biçimde insanı doğayı hem tükettikçe ilerlediği hem de tükettiği için felakete sürüklendiği dikotomisiyle baş başa bırakmıştır. Ekoeleştiri diye adlandırılan edebî ürünlerin çevre ile olan ilişkisini inceleyen disiplinler arası bir yaklaşımın varlığı da bu güncel süreğen konuların yansımasıdır. Bu çalışmada ekoeleştirinin temel kavramları olan “Element Ekoeleştirisi, Ekofobi, İnsanmerkezcilik, Ekoahlak, Seküler kıyamet, Siborg, Metaverse, Transhuman, Gaia, Biyobölgecilik” ile ana yönelimleri olan “Transhümanizm, Posthümanizm” hem Türk hem de Dünya edebiyatından örneklerle açıklanmıştır. Ekolojizm kuramının iktisattan siyasete, bilimden edebiyata kadar çok geniş bir yelpazede yeni değerler dizisi oluşturduğu tespit edilmiştir. Görünen o ki önümüzdeki dönemde de bilimin, kültürün ve sanatın gündemindeki önemini arttıracak bu kavramların örneklerle somut hâle getirilmesi, bundan sonraki çalışmalara da katkı sunacaktır.

The term  “World Literature” (Weltliteratur) formulated by Goethe to define national literatures as a whole has reached a certain level of maturity; however, it undergoes a metamorphosis when the developments of the last century are considered. Today, it is necessary to use the concept of “Global Literature” instead of “World Literature”, as literature is an international cultural and artistic area in many perspectives. A crucial issue of Global Literature is undoubtedly ecology; specifically, ecological problems such as environmental pollution caused by globalization, deformation of organic life, climate change, epidemics, earthquakes, floods and disasters reflected in literature. In particular, the acceleration of industrialization in the last two centuries, followed by technological development and digital inventions, has paradoxically left humans alone with the dichotomy of disaster because human has both progressed and consumed nature.. As a philosophical and literary respond to ongoing ecological crisis, ecocriticism, in its broadest definition, is an interdisciplinary theoretical approach to cultural texts examining the relationship between humans and the physical environment. In this paper, some basic concepts of ecocriticism, namely anthropocentrism, ecophobia, animals and plants, eco-ethics, apocalypse, cyborg, metaverse, transhuman, Gaia, bioregionalism, transhumanism, posthumanism, are scrutunized referring to texts selected from both Turkish and World Literature. Ecologism has a very wide range of new values, including economics, politics, science, literature, and cinema. This paper contributes to the studies of these concepts, increasing the importance of science, culture and art in this field.