Anlatıcılar Revüsünde “Bir Zamir Vertigosu” *: İkinci Şahıs Anlatısı Türleri, İkinci Şahıs Anlatısında Bölünmüş Anlatıcı Kimliği, İkiz Anlatıcılar, Çoğul Anlatıcı Kullanımı ve Anlatıcılar Arası İlişkiler, Selim İleri’nin Sona Ermek Etüdü Örneği

Author:

Number of pages:
2413-2457
Language:
Türkçe
Year-Number:
2021-Volume 16 Issue 4

Türkiye’de çok az tanınan ve üzerinde sınırlı sayıda çalışma yapılan ikinci şahıs anlatıları hakkında bu makalede detaylı bilgiler verilmektedir. Türkiye’deki ikinci şahıs anlatılarına dair anlatıcıların isimlendirilme şeklinden kaynaklanan terminolojik karışıklığa dikkat çekilerek bu karışıklığın düzeltilmesiyle yola çıkılmaktadır. İkinci şahıs (sen/siz) anlatılarının adlandırılması, sınıflandırılması, türleri hakkında genel bilgiler verilmektedir. Türkiye’de Fludernik ve Matt DelConte’nin ikinci şahıs anlatısı tasnifleri ilk defa tanıtılmakta ve örnek romandaki farklı ikinci şahıs (sen/siz) anlatı türlerinin belirlenmesinde yöntem olarak birbirlerini farklı açılardan destekleyen bu iki tasnif beraberce kullanılmaktadır. İkinci şahıs anlatılarında çoğul anlatıcı kullanımının ayrıntılı şekilde ele alınabilmesi için “çoğul anlatıcı” kavramı ve sınırları üzerinde durulmakta, tanımın ve sınırların ne şekilde geliştirilip genişletilebileceği tartışılmakta, bu tartışma doğrultusunda çoğul anlatıcılara daha geniş bir çerçeve çizilmektedir. İkinci şahıs anlatıları “saf” ve “karma” olarak ikiye ayrılmakta, Stanzel’den hareketle ikinci şahıs anlatısının baskın olarak kullanıldığı farklı anlatı türlerini barındıran eserler karma ikinci şahıs anlatıları olarak nitelendirilmektedir. Karma ikinci şahıs anlatılarında çoğul anlatıcı kullanımı açıklanarak farklı türleri belirlenmektedir. Tam örtüşen ikinci şahıs anlatılarında çoğul anlatıcı kullanımı kapsamında anlatıcı kimliğinin bölünmesiyle ortaya çıkan anlatıcı kimlikleri “ikiz anlatıcılar” olarak tanımlanmaktadır. İkiz anlatıcılar arasında anlatıdaki ilişkiyi tespit edebilmek için “anlatıcılar arası ilişkiler” başlığı açılmakta ve bu kapsamda tam örtüşen ikinci şahıs anlatılarında ikiz anlatıcılar arasında iç-çağrısal alanda diyalojik bir ilişki tanımlanmaktadır. Tam örtüşen ikinci şahıs anlatılarında, genel olarak benliklerden sadece birisi anlatıcıya yansıtılmakta ve bu eleştirel bir ses özelliği arz etmektedir. Selim İleri, metinlerarası ilişkilerin yoğun bir şekilde kullanıldığı, üstkurmaca Sona Ermek romanında ikiz anlatıcılara, iki farklı benliği birden yansıtmaktadır. Yazar, Türk Edebiyatı’ndan seçtiği referans anlatılardan (Sait Faik’in Havada Bulut, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Yaz Yağmuru” ve Huzur, Peride Celal’in Kurtlar) ikizlik, anlatıcı kimliğinin bölünmesi, ikinci şahıs anlatısı unsurlarını alarak bir araya getirmekte ve tam örtüşen ikinci şahıs anlatısında anlatıcı kimliğinin bölünmesiyle ikiz anlatıcılar kurgulamaktadır. Makalede ayrıca romandaki anlatıcılar arası ilişkilerin ve çoğul anlatıcı kullanımının işlevleri üzerinde durulmaktadır. Sona Ermek’te pek çok ikiz anlatısı bir arada kurgulanmaktadır. Bunlardan bir kısmı “sen anlatıları” bir kısmı ise “siz anlatıları” şeklinde olup tam örtüşen ve kısmi örtüşen türdedirler. Bu farklı ikinci şahıs anlatıları iç-öyküsel, alt-öyküsel ve üst-öyküsel düzlemlerde yer almaktadır. Bu ikinci şahıs anlatılarının türleri makalede tespit edilmekte ve aralarındaki ilişkiler belirlenmektedir. Bu anlatıcıların dış-anlatıcı ile çatışma temelli ilişkileri ortaya konulmaktadır. Sonuç olarak sanat hayatının ellinci yılı onuruna yazdığı Sona Ermek romanında Selim İleri, ikinci şahıs anlatısında öncül yapısal bir hamle gerçekleştirmektedir. Eserin ikinci şahıs anlatısına özgün katkıları makalede ortaya konulmaktadır.  

Keywords


This article provides detailed information on second-person narratives, which are little known and have been studied in limited numbers in Turkey. It is started by drawing attention to the terminological confusion arising from the naming of the narrators of second-person narratives in Turkey, this confusion is corrected. General information about the naming, classification and types of second person (sen/siz) narratives are given. In Turkey, the second-person narrative classifications of Fludernik and Matt DelConte are introduced for the first time and these two classifications, which support each other from different perspectives, are used together as a method in determining the different second-person (sen/siz) narrative types in the sample novel. In order to discuss the use of multiple narrators in second person narratives in detail, the concept of "multiple narrator" and its limits are emphasized, how the definition and limits can be developed and expanded is discussed, and a broader framework is drawn to multiple narrator. Second-person narratives are divided into two as "pure" and "mixed", and based on Stanzel, works that contain different narrative types in which second-person narrative is dominant are described as mixed second-person narratives. The use of multiple narrators in mixed second person narratives is explained and different types are determined. The narrator identities that emerge by dividing the identity of the narrator within the scope of the use of multiple narrators in completely-coincident second-person narratives are defined as "double narrators". In order to determine the relationship between the double narrators in the narrative, the title of "relations between narrators" is opened and in this context, a dialogic relationship is defined between the double narrators of completely-coincident second person narrative in the homoconative field. In completely-coincident second person narratives, generally only one of the self is reflected to the narrator and this presents a critical voice. Selim İleri reflects two different selves to the double narrators in his metafictional novel Sona Ermek (To End), in which intertextual relations are used extensively. He combines the elements of twinning, splitting of the narrator's identity, and second-person narrative from the reference narratives chosen by the author from Turkish Literature (Sait Faik’s Havada Bulut, Ahmet Hamdi Tanpınar’s “Yaz Yağmuru” and Huzur, Peride Celal’s Kurtlar), and constructs double narrators with the splitting of the narrator's identity in the fully completely-coincident second-person narrative. The article also focuses on the functions of relationships between narrators and the use of multiple narrators in the novel. Many second person narratives are fictionalized together in Sona Ermek. Some of them are in the form of "sen narratives" and some are in the form of "siz narratives", and they are in the type of completely-coincident and particially-coincident. These different second-person narratives take place on the intra-diegetic, hipo-diegetic and meta-diegetic planes. The types of these second-person narratives and the relations between them are determined. Their conflict-based relations with the extra-diegetic narrator in the narrative are revealed. As a result, in the novel Sona Ermek, which he wrote in honor of the fiftieth anniversary of his artistic life, Selim İleri fulfill an avantgarde structural move in the second-person narrative. The original contributions of the novel to the second person narrative are presented in the article.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 860
Number of downloads 683

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.