Ebu Mansur el-Ezheri (ö.370/980)'nin Tehzibü'l- luga Adlı Eserinde Benzeşmezlik

Author:

Number of pages:
1885-1901
Language:
Arapça
Year-Number:
2021-Volume 16 Issue 3

Benzeşmezlik, seslerin bir araya gelmesiyle meydana gelen sesbirim değişikliklerinin çoğunun açıklandığı fonotik terimlerden biridir. Modern dilbilim uzmanları kadar eski Arap dil alimlerinin de bu konuyla ilgilendiği görülmektedir. Nitekim Arap dil alimleri, bu değişimi ifade etmek için modern dilbilimcilerin kullandığı "benzeşmezlik" terimini kullanmasa da bu konuyu ele almıştır. Bu çalışma bu terimi, önde gelen Arap dil alimlerinden ve sözlük bilimcilerinden olan Ebu Mansur el-Ezheri ve Arapça sözlük çalışmaları açısından büyük bir kazanım olan önemli eseri Tehzibü'l- luga üzerinden ele almaktadır. Bu konu, telif edilen sözlükte lafızları işlerken onlara yaptığı göndermelerin incelenmesi ve bu göndermeler geleneksel ve modern dilbilim kuramsal verileri ışığında analiz edilerek incelenmiştir. Böylelikle bu terimin el-Ezheri'nin dilbilimsel düşüncesindeki yerini ortaya koymak, eski Arapça sözlük çalışmalarında önemini göstermek ve genelde dilbilim özelde ise sözlük çalışmalarında olmak üzere ne ölçüde kullanıldığı bilmek amaçlanmıştır. Eski Arap dil alimleri arasından el- Ezheri bir örnek olarak alınarak bu terimin teorik ve pratik açıdan -her ikisi- Arapça kelime dağarcığındaki birçok ses birimini nasıl yönlendirdiği ve bu terimden nasıl faydalandığı ele alınmıştır. Bu çalışma Tehzibü'l- luga sözlüğünde karşılaşılan Benzeşmezlik örneklerini, Benzeşmezliğyi ele alan modern dilbilimcilerin ayrımına göre sınıflandırmıştır. Tehzibü'l- luga sözlük çalışmasında bu benzeşmezlik çeşitleri dört başlıkta sınıflandırılmıştır: Uzaktan öngörülü benzeşmezlik, bitişik bir heceden beklenen benzeşmezlik, bir aralıkta duraksamalı benzeşmezlikve bitişik bir heceden gelen gecikmeli benzeşmezlik.

Keywords


Dissimilation is a phonological phenomenon that can explain many phonetic when sounds are blended. Modern linguists have paid attention to this phenomenon and we find that the ancient Arab linguists studied it as well, even if they did not use the same term (dissimilation) that the modernists used to refer to this phenomenon. This study will focus on this phenomenon by examining one of the greatest Arab linguists and lexicographers, Abu Mansour al-Azhari (d.370 AH). He wrote the book Tahdib al-Lughah which is one of the most important achievements of Arabic lexicography. The study aims to reveal the positioning of dissimilation in al-Azhari’s linguistic thought by observing his references to dissimilation, while processing his lexical terms and analyzing these signals in light of the data of historical and modern linguistic discourse. The study will explain the importance of dissimilation in ancient Arab lexicography and to know to what extent it existed in the linguistic composition in general and the lexical in particular. It will also show how al-Azhari benefited from dissimilation theoretically and practically in informing about many phonemic processes in the Arabic vocabulary. The study divides dissimilation models in the dictionary of Tahdib al-Lughah according to the division of modern linguists for dissimilation, namely; anticipatory dissimilation at a distance, anticipatory dissimilation from a contiguous segment, lag dissimilation at a distance, and lag dissimilation from a contiguous segment.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 385
Number of downloads 504

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.