Rusçada ve Türkçede Dönüşlü Fiillerin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi

Author:

Number of pages:
1015-1029
Language:
Türkçe
Year-Number:
2021-Volume 16 Issue 2

Dillerde, dönüşlülüğün ifade edilmesinde iki yöntem kullanılır. Bu yöntemlerden biri, fiillere dönüşlülüğü ifade eden morfemleri getirmek; diğeri ise, dönüşlülüğü ifade eden özel zamirler getirmektir. Ancak, bu iki yöntem birbirine paralel değildir. Bazı diller her iki yöntemi birden kullanırken, bazı diller bu yöntemlerden birini kullanırlar. Dil biliminde, fiillere getirilen morfemlerle yapılan dönüşlülük sistemi içsel dönüşlülük olarak tanımlanırken, zamirlerle yapılan dönüşlülük sistemi dışsal dönüşlülük olarak tanımlanır. İçsel olarak dönüşlüleştirilmiş fiiller, fiil kök veya gövdesine ya açık bir morfem ya da morfem almadan sözlükçede dönüşlü şeklinde belirtilir. Türkçede, dönüşlülüğün belirlenmesinde içsel ve dışsal dönüşlülük sisteminin ikisi birden kullanılır. Böylece, bir fiil kökü veya gövdesine {–(I)n-}, {-(I)l-} veya {-(I)ş-} morfemlerinden biri getirilerek dönüşlü fiil elde edilir veya inan-, utan-, usan-, özen- fiillerinde olduğu gibi, dönüşlü morfeminin kök ve gövde ile kaynaştığı görülür. Dışsal dönüşlülük ise, kendi dönüşlü zamiri kullanılarak yapılır. Türkçede görülen içsel ve dışsal dönüşlülük sistemine benzer bir dönüşlülük sistemi, Rusçada da görülür. Rusçada içsel dönüşlülük, mastar halinde bulunan fiillere -ся morfemi getirilerek yapılır; dışsal dönüşlülük ise с?�?�я dönüşlü zamiri kullanılarak yapılır. Her iki dilde dönüşlülük yapılarında görülen bu benzerliği incelemek, çalışmanın temelini oluşturmaktadır. “Türkçe ve Rusçada dönüşlü fiillerin karşılaştırmalı olarak incelenmesi” konulu çalışmanın amacı, Türkçe ve Rusça dönüşlü kavramı ve buna bağlı olarak çatı kavramını incelemek, dönüşlü fiilleri şekil bilgisi ve anlam bilgisi bakımından analiz etmek, öğrenim esnasında tespit edilmede en uygun yöntemleri belirlemektir. Metodolojide karşılaştırmalı yaklaşım uygulanmıştır. Çalışma esnasında veriler tespit edilerek analiz edilmeye çalışılmış, bulguları sunulmuştur. Çalışmanın içeriğinde, Türkçe ve Rusçada çatı ve dönüşlü kavramı, dönüşlüğün yapısı, dönüşlülüğün özellikleri örnekler üzerinde incelemeye çalışılmıştır. Uygulamada, Türk Dil Kurumu Sözlüğü ve V. İ. Dal’in Yaşayan Büyük Rus Dilinin Açıklamalı Sözlüğü [?�. ?�?�?�ь, ?�?�?�?�?�?�ы?� с?�?�?�?�рь ?�?�?�o?�?� ?�?�?�?�?�?�русс?�?�?�?� я?�ы?�?�] kullanılmıştır.

Keywords


Two methods are used to express reflexivity in languages. One of these methods is to add morphemes expressing reflexivity to verbs while the other is to add pronouns expressing reflexivity. However, these two methods are not in parallel with each other. Some languages use both methods while some languages only use one. The reflexivity system made with morphemes added to verbs is defined as internal reflexivity while the reflexivity system made with pronouns is defined as external reflexivity in linguistics. Internally reflexive verbs are indicated as reflexive in the lexicon by having either an explicit morpheme or no morpheme to the verb stem or body. Both internal and external reflexivity systems are used in Turkish to indicate reflexivity. Thus, a reflexive verb can be obtained by adding the {–(I)n-}, {-(I)l-} or {-(I)ş-} morphemes to a verb stem or body, or it is seen that the reflexive morpheme unites with the stem and body as in the verbs of inan-, utan-, usan-, özen-. External reflexivity, on the other hand, is realized using the reflexive pronoun of kendi. Russian has a similar reflexivity system to the internal and external reflexivity system in Turkish. In Russian, internal reflexivity is realized by adding -ся morpheme to infinitive verb while external reflexivity is realized using the reflexive pronoun of с?�?�я. The basis of this study is to examine this similarity in reflexive structure in both languages. The aim of the study themed the comparative evaluation of reflexive verbs in Turkish and Russian is to examine the concept of reflexivity and voice in Turkish and Russian, analyze reflexive verbs in terms of morphology and semantics, and determine the most suitable methods for establishment during learning. A comparative approach was used in the methodology. Data were detected and analyzed during the study, and the results were presented. The concept of voice and reflexivity, structure of reflexivity, properties of reflexivity in Turkish and Russian were tried to be examined using examples in this study. The Turkish Language Association Dictionary and the Explanatory Dictionary of the Living Great Russian Language [?�. ?�?�?�ь, ?�?�?�?�?�?�ы?� с?�?�?�?�рь ?�?�?�o?�?� ?�?�?�?�?�?�русс?�?�?�?� я?�ы?�?�] by V. I. Dal were used in this study.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 386
Number of downloads 431

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.