Konusunu kıştan alan manzum, mensur ve manzum-mensur karışık metinler şitaiye olarak bilinir. Divan edebiyatı geleneğinde şitaiye denilince ilk akla gelen nazım biçimi kasidedir. Mamafih kasideden sonra en çok gazel şeklinde şitaiye yazıldığından gazellerde kış mevsiminden nasıl yararlanıldığı merak edilerek başlanan bu çalışma için Şeyhî, Ahmed Paşa, Mesîhî, Tâcî-zâde Ca‘fer Çelebi, Figânî, Zâtî, Hecrî, Muhibbî, Fevrî, Üsküdarlı ‘Aşkî, Taşlıcalı Yahyâ Bey, Nev‘î, Bâkî, Gelibolulu Mustafa ‘Âlî, Ravzî, Neşâtî, Nâbî, Nedîm ve Servet’in divanlarından kış konulu gazel ya da beyitler tespit edilmiştir. Kış kavramının bütün içeriğinin ve buna bağlı durumların dökümünü yapmanın bir makalenin sınırlarını aştığını bilmekle birlikte belirlenen örneklerden yola çıkıldığında öncelikle gazellerin “şiirin bütününde kış tasviri yapmak” ile “şiirin iletisi için kış mevsiminden yararlanmak” başlıklarıyla iki gruba ayrılabileceği görülmüştür. İlk gruptaki 18 yek ahenk şitaiyenin dış taraf/iç taraf, geçicilik, korkutuculuk, soğuk-sıcak ya da soğukluk eksenleri üzerinden yazıldıkları ve bu gazellerde kışın tümüyle olumsuz algılanmadığı anlaşılmıştır. Doğrudan kış ve soğuk izlenimlerini aktarmak amaçlı olmayan ikinci gruptaki 4 gazel şitaiye ise “âşık, maşuk, ağyar ilişkisi”, “varlık anlayışı” ya da “sosyal ilişkiler” için yazılmıştır. Kısacası kış mevsimi gazelde hem ekolojik hem de sosyolojik ilişkileri yansıtan bir araç hâline gelmiştir, denebilir. Ayrıca muhtelif gazellerden toplam 28 beyitte “kış mevsiminin soğuğu, karı, rüzgârı, şiddeti, sonunun bahar olması ile cefa, mutsuzluk, ayrılık, yaşlılık kavramlarının ve zalim/rakip/zahidin yüzünün ya da soğuk/sevimsiz, yersiz sözün kışa benzetilmesi” gibi kışın fikrî ve hissî tezahürlerinin kullanıldığı görülmüştür. Şairlerin kışı bir anlatı figürü olarak mikro ölçekte kullanırlarken ekseriyetle kışın zorlu koşullarını anlatmayı seçtikleri ve kışa olumsuz bakış açısından doğan mütekabiliyetten yararlandıkları söylenebilir.

Winter-themed verse, prose and mixed verse and prose texts are known as shitaiye. In the tradition of Divan literature, when one mentions the word shitaiye, the first form of poetry that comes to mind is the qasida. However, after the qasida, shitaiyeh was written most frequently in the form of ghazals. For this study, which started by wondering how the winter season is utilized in ghazals, winter-themed gazelles or couplets were identified from the divans of Şeyhî, Ahmed Paşa, Mesîhî, Tâcî-zâde Ca‘fer Çelebi, Figânî, Winter-themed ghazals or couplets were identified from the diwans of Zâtî, Hecrî, Muhibbî, Fevrî, Üsküdarlı ‘Aşkî, Taşlıcalı Yahyâ Bey, Nev‘î, Bâkî, Gelibolulu Mustafa ‘Âlî, Ravzî, Neşâtî, Nâbî, Nedîm and Servet. Although it is known that listing the entire content of the concept of winter and the situations related to it, is beyond the scope of an article, based on the examples determined, it has been seen that the ghazals can be divided into two groups, namely “depicting winter throughout the poem” and “using the winter season for the message of the poem”. It has been understood that the 18 shitaiyas in the first group were written on the axes of exterior/interior, transience, fearfulness, cold-hot or chilliness, and that winter was not perceived in these ghazals as entirely negative. The 4 ghazal shitaiyas in the second group, which are not directly intended to convey impressions of winter and cold, are written for “the relationship between lover, mashuk, aghyar”, “understanding of existence” or “social relations”. In short, it can be said that winter has become a tool that reflects both ecological and sociological relations in the ghazal. In addition, it has been observed that in a total of 28 couplets from various ghazals, the intellectual and emotional manifestations of winter such as “the cold, snow, wind, violence of the winter season, the fact that it ends in spring, the concepts of hardship, unhappiness, separation, old age, and the simile of the face of the cruel/rival/ascetic or cold/unpleasant, inappropriate words to winter” are used. While poets use winter as a narrative figure on a micro scale, it can be said that they mostly choose to describe the harsh conditions of winter and benefit from the reciprocity arising from the negative view of winter.