1901 senesinde doğmakla çağdaş, aynı üniversitede hocalık yapmakla meslektaş olan Ahmet Hamdi Tanpınar ile Hilmi Ziya Ülken arasındaki düşünsel ve kültürel yakınlık bu araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Birisi İstanbul Üniversitesi Yeni Türk Edebiyatı kürsüsünün kurucusu, edebiyat tarihçisi, yazar ve profesör olan, diğeri ise İstanbul Üniversitesi sosyoloji bölümünün kurucusu, sosyolog, felsefeci ve profesör olan bu iki ismin makale ve kitaplarındaki benzer çalışma alanları kıyaslanarak medeniyet görüşlerindeki bağlamsal ilişki ortaya konacaktır. Kurtuluş çareleri arasında önerilen Türkçülük, Osmanlıcılık, İslamcılık gibi devrin hâkim fikir ve önerileri arasında, Memleketçilik görüşünün bir parçası olarak Anadoluculuk savıyla öne çıkan Hilmi Ziya Ülken ile Anadolucular Grubu’na direkt dahil olmayan fakat eserleriyle millî kimlik ve kendilik inşasını savunan Ahmet Hamdi Tanpınar’ın yaklaşımları irdelenecektir. “Kültürcü Anadoluculuk” konumunda bulunan Ülken’e, “Kültürel Devamcılık” tanımlaması ile anmayı teklif edeceğimiz Tanpınar mukayese edildiğinde hem farklı disiplinlerdeki fikirler ortaya çıkacak hem de bu alanların kesişim yerleri medeniyet tarihini kuracaktır. 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi ile Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi gibi iki farklı tarih kitabının yazarının, kültür ve medeniyet bahislerinde birbirine çok yakın görüşler ortaya koyması dikkat çekicidir. Cumhuriyet Dönemi’nde edebiyat ve felsefe gibi iki ayrı disiplinin yarattığı bu görüş temâsı, ortak Türk medeniyet tasavvuru için de incelenmesi önemli bir konuyu işaret eder.    

Born in 1901, Ahmet Hamdi Tanpınar and Hilmi Ziya Ülken were contemporaries and colleagues who taught at the same university. By comparing the similar fields of study in the articles and books of these two names, one of whom was the founder of the New Turkish Literature chair at Istanbul University, a literary historian, writer and professor, and the other was the founder of the sociology department at Istanbul University, a sociologist, philosopher and professor, the contextual relationship between their views on civilization will be revealed. Among the dominant ideas and proposals such as Turkism, Ottomanism, and Islamism, which were suggested as the salvation remedies of the period, Hilmi Ziya Ülken, who came to the forefront with the argument of Anatolianism as a part of the Homelandism view, and Ahmet Hamdi Tanpınar, who was not directly involved in the Anadolucular Group but who advocated the construction of national identity and self-construction with his views, will be compared. When Ülken, who is in the position of “Culturalist Anatolianism”, is compared to Tanpınar, whom we will propose to refer to with the definition of “Cultural Continuity”, both the ideas in different disciplines will emerge and the intersections of these fields will establish the history of civilization. The 19th Century History of Turkish Literature and the History of Contemporary Thought in Turkey, two different history books, present very similar views on culture and civilization. This theme of views created by two different disciplines such as literature and philosophy in the Republican Era points to an important issue to be examined for a common civilizational vision.