Yazın hayatına şiirle başlayan Aziz Nesin toplumda gördüğü aksaklıkları, haksızlıkları, fırsatçılığı dolambaçsız, sade bir anlatımla dile getiren toplumcu-gerçekçi bir yazardır. O, roman ve öykülerinde başarılı bir mizah anlayışına sahip olup mizahı düşüncelerini ve eleştirilerini yazmada bir araç olarak kullanmıştır. Güldürü ögeleriyle eserlerini besleyen yazar, eleştirilerini bazen toplumsal sorunlara bazen de yanlış değer yargılarına yöneltmiştir. Onun romanlarının kaynağı düzen ve toplumdur. Bu yüzden onun yazıları toplumun silkelenmesini, düşünmesini sağlayan bir mizah anlayışına sahiptir. Aziz Nesin, romanlarında dar bir çevreyle sınırlanmış bir mizah kullanmamış, toplumun her alanında görülen sorunları ele almıştır. Hakikati anlama ilmi olarak adlandırılan tasavvuf öğretisine ilişkin unsurların Nesin’in romanlarında nasıl işlendiği çalışmamızda değerlendirilmiştir. Çalışmamız Aziz Nesin’in on bir romanı üzerinde yapılan inceleme ile oluşturulmuştur. İncelememizde tasavvufla ilgili kavramları belirleyerek bu kavramların romanlarda ifade ettiği manayı ve kavramların kullanılma amacını ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Çalışmada tasavvuf ve Aziz Nesin’in edebî kişiliği hakkında kısa bilgilere yer vererek tasavvuf kavramları başlıklar halinde işlenmiştir. Tasavvufla ilgili kavramların önce tasavvuf dairesindeki anlamına verilmiş daha sonra metin bağlamında değerlendirmesi yapılmıştır. Toplumsal aksaklıkları, çarpıklıkları, sorunları kaleme alan Aziz Nesin, tasavvuf kavramlarına mizah malzemesi olarak romanlarında yer yermiştir.  Aziz Nesin’in romanlarında geçen tasavvufi kavramlar bazen benzetme bazen gerçek anlamıyla bazen de toplumun aksayan bir yönünü anlatmak için kullanılmıştır. Çalışmamızda Aziz Nesin’in romanlarında geçen tasavvuf kavramlarının ifade ettiği anlamları değerlendirmeye çalışacağız.

Aziz Nesin who started his literary life with poetry is a socialist-realist writer who expresses the faults, injustices and opportunism he sees in society with a straightforward and plain expression. He has a successful sense of humor in his novels and stories and used humor as a method in writing his thoughts and criticisms. The author who enhancing his workd with elements of comedy has directed his criticisms sometimes to social problems and sometimes to wrong value judgments. The source of his novels is order and society. Therefore it is seen that he adopts a sense of humor that makes the society shake and think with his writings. Aziz Nesin didn’t use a humor limited to a narrow circle in his novels but dealt with the problems seen in all field of society. The problems the touched on the subject of mysticism which is called the science of understanding the truth ere evaluated in our study. Our study was created by studying the eleven novels of Aziz Nesin. In our study we tried to determine the concepts related to Sufism and to reveal the meaning of these concepts in the text and the purpose of using the concepts. In the study we discussed sufism concepts under headings by giving brief information about sufism and Aziz Nesin’s literary personality. The concepts of sufism were first given their dictionary meaning and then evaluated in the context of the text. Aziz Nesin who wrote about social disruptions, distortions and problems, included the concepts of mysticism in his novels as humorous material. The mystical concepts in Aziz Nesin’s novels are sometimes used as similes sometimes literally and sometimes to describe a failing aspect of society. In our study we will try to evaluate the meanings of the concepts of mysticism in Aziz Nesin’s novels.