Halk edebiyatının önemli anlatı türlerinden biri olan halk hikâyeleri, İran Türk âşık muhitlerinde canlı bir şekilde varlığını sürdürmektedir. Halk hikâyelerinde zaman ve mekânın anlam kazanmasında, olaylar silsilesinin oluşumu ve gelişiminde şahıs kadrosu önemli rol oynamaktadır. Çalışma, İran Türk halk hikâyelerinde şahıs kadrosu içinde yer alan kadın tiplerinin neler olduğunu ve hangi eylemsel yönlerle anlatılarda yer aldığını ortaya koymak ve kadın tiplerinin eylemleri ile ilgili bütüncül bir bakış sağlamak maksadıyla ele alınmıştır. Bu bağlamda ele alınan halk hikâyeleri, İran Türk âşık muhitlerinde ortak olan ve 2015, 2017-2018 yılları arasında alan araştırmaları neticesinde derlenen 6 halk hikâyesinden oluşmaktadır. Halk hikâyelerindeki kadın tipleri yapısalcı yöntem doğrultusunda analiz edilmiş ve kadın tipleri, olumlu ve olumsuz yönden ele alınmıştır. Halk hikâyelerinde geçen kadın tiplerinin eylemleri, başkahramanın veya başkahramanla bağlantısı olmadığı durumlarda ideal tiplerin konumuna göre iyi / olumlu, kötü / olumsuz ve tip değiştiren karakterler şeklinde tasnif edilmiştir. Tasnifte, halk hikâyelerindeki kadınların eylemsel özelliklerine göre tip isimlendirmeleri yapılmış ve eylem listeleri sıralanmıştır. Belirlenen eylem listeleri bölgedeki âşık muhitlerinde ortak olmayan halk hikâyelerindeki kadın tiplerine de uygulanabilmesi açısından önem taşımaktadır. İncelemede, İran Türk halk hikâyelerindeki kadın tiplerinin Türk dünyasındaki diğer halk hikâyelerindeki kadın tipleri ile benzerlikler taşıdığı ve eski Türk geleneğinin izlerinin söz konusu anlatılarda sürdüğü tespit edilmiştir.

Being one of the important narrative genres of folk literature, folk tales continue to exist among Iranian Turkic minstrels. The cast of characters plays an important role in the formation and development of the event sequence, in making sense of time and space in folk tales. The study has been handled with the aim of revealing what female types are among the characters in Iranian Turkic folk tales and in what ways they take place in the narratives, and to provide a holistic view about the actions of female types. Being compiled as a result of field studies between 2015, 2017-2018 the folk tales under discussion consist of 6 folk tales common among Iranian Turkic minstrel. The female types in the folktales were analyzed in line with the structuralist method and discussed in positive and negative ways. The actions of the female types in the folktales are classified as good / positive, bad / negative and type-changing characters according to the position of the protagonist or ideal types in cases where there is no connection with the protagonist. In the classification, type names were made according to the performative characteristics of the women in the folktales and the action lists were given. The determined action lists are important in that they can be applied to the female types in the folktales that are not common among the minstrels in the region. The analysis found that female types in Iranian Turkic folktales are similar to female types in other folktales of the Turkic world, and traces of the ancient Turkic tradition are preserved in these narratives.