Bu çalışmanın konusu, “Hikâye-i Manzûme Be-inşâʾ-i Prusalı Hasîb Efendi” başlıklı manzum bir aşk hikâyesidir. Şiirde bir mahlas bulunmamakla birlikte başlıktaki ifadeden eserin Bursalı Hasîb Efendi’ye ait olduğu anlaşılmaktadır. Mü’minzâde Ahmed Hasîb Efendi’nin 1166/1752-3 yılında vefat ettiği bilindiğine göre -mesnevinin şairine ilişkin yukarıdaki tespit doğru ise- hikâye de 18. yüzyılın ilk yarısında kaleme alınmış olmalıdır. Hasîb’in bu manzum hikâyesi, çeşitli kaynaklarda Çaylak Mehmed Tevfîk’e atfedilmiş, mecmua/müntehabat niteliğindeki bir eser olan Nevâdirü’z-Zürefâ içerisinde yer almaktadır. Hasîb’in hikâyesi, mesnevi nazım şekliyle ve remel bahrinin “fe‘ilâtün fe‘ilâtün fe‘ilâtün fe‘ilün” kalıbıyla doksan yedi beyit olarak kaleme alınmıştır. Beyit sayısı bakımından kısa olan eserde klasik mesnevi anlayışından farklı olarak bölüm ve başlık bulunmamaktadır. Metin çift kahramanlı bir aşk hikâyesi olup konunun işlenişi bakımından klasik mesnevilerden farklı bir görünüm arz etmektedir. Hikâyede kendisini âşık olarak konumlandıran Hasîb, kalemi muhatap alarak başından geçen bir aşk macerasını anlatmıştır. Âşık henüz öğrenci iken ilk görüşte bir güzele tutulur. Bu güzele ulaşmak için ne kadar çaba harcasa da amacına ulaşamaz. Bunun üzerine arabuluculukta mahir bir yaşlı kadının yardımına başvurur. Kadının yardımlarıyla iki sevgili, âşığın hanesinde buluşarak mutlu bir vuslat gecesi geçirirler. Ancak sonrasında yine ayrı düşerler. Sevgilisine kavuşup tekrar ayrı düşen şair, aşk derdiyle perişan olur ve hâlini sırdaş edindiği kalemiyle paylaşır. Bu paylaşımdan elimizdeki manzume ortaya çıkar. Çalışmamızda öncelikle söz konusu mesnevi çeşitli yönleriyle incelenecek, gelenek içerisindeki yeri tartışılacak, anlatım tekniği bakımından değerlendirilecek ve sonrasında da eserin günümüz harflerine aktarılmış metni verilecektir.

The subject of this study is a verse love story titled “Hikâye-i Manzûme Be-inşâʾ-i Prusalı Hasîb Efendi”. Although there is no appellation in the poem, it is understood from the expression in the title that the work belongs to Bursalı Hasîb Efendi. Since it is known that Mü’minzâde Ahmed Hasîb Efendi died in 1166 / 1752-3 - if the above determination about the poet of mesnevi is correct - the story must have been written in the first half of the 18th century. This verse story of Hasîb is included in Nevâdirü’z-Zürefâ, which was attributed to Çaylak Mehmed Tevfîk in various literature and which is a journal/potpourri type of work. The story of Hasîb was written as ninety-seven couplets with the verse form of the mesnevi and the pattern of “fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilün” of the remel bahr. In the work, which can be considered short in terms of the number of couplets, there are no chapters and titles, unlike the classical mesnevi understanding. The mesnevi, which is a love story with two heroes, is different than the classical mesnevi in terms of the way the subject is handled. Hasîb, who positions himself as a lover in the story, narrates a love adventure he had experienced by addressing the pen in his mesnevi. While the lover was still a student, he fell in love with beauty at first sight. No matter how hard he tried to reach this beauty, he couldn’t achieve his goal. Thereupon, he applied for the help of an old woman who was skilled in mediation. With the help of the woman, the two lovers met at the lover’s house and spent a happy night of ultimate union. But then they were again separated from each other. Reaching his beloved and separated again, the poet is devastated by the pain of love and shares his state with his pen, which he considered as a confidant. Our poem emerged from this sharing. In our study, firstly, the mesnevi in question will be examined in various aspects, its place in the tradition will be discussed, it will be evaluated in terms of narration technique and then the text of the work transferred to contemporary letters will be presented.