Kutadgu Bilig’de Kötülük Kavramı Üzerine

Author:

Number of pages:
463-477
Language:
Türkçe
Year-Number:
2025-Volume 20 Issue Ö1

Toplumsal huzurun korunması ve kişinin ahlaki sorumluluğu, eski kültürlerin en önemli meselelerinden biri olarak görülmektedir. 11. yüzyıl’da Yusuf Has Hâcib tarafından Karahanlılar döneminde siyasetnâme biçiminde yazılan mutluluk veren bilgi anlamına da gelen Kutadgu Bilig, yazıldığı dönemin Türk tarih ve kültürel birikimini en iyi yansıtan eserlerden biri olarak karşımıza çıkar. Eserin yazılış amacı, dönemin yöneticilerine adil olmayı, devlet yönetiminin esaslarını öğretmeyi, kişilere ise ahlaklı, erdemli, düzgün yaşam sürdürmenin yollarını göstermeyi hedeflemektir. Yusuf Has Hacip tarafından kaleme alınan Kutadgu Bilig, dönemin kötü huylu insanların topluma verdiği zararı ve yol açtığı karışıklığı didaktik bir yaklaşımla aktararak geleceğe rehberlik etmeyi amaçlamıştır. Eser, insanların aynı hataları tekrarlayarak çevreye zarar vermemeleri ve bozgunculuk yapmamaları açısından örnek teşkil etmektedir. Kutadgu Bilig’de kişisel davranışlar toplumsal uyumla irtibatlı olarak değerlendirilmiş ve kişisel ahlaki bozulma, toplumdaki çözülmeyle eşleştirilmiştir Eserde karşımıza çıkan fitne, esiz, kikne-, müfsid, kavramları, davranışların ve tutumların olumsuz yönlerinden ziyade toplumdaki bozulmalara yol açan kişileri ve olayları açıklamaktadır. Kutadgu Bilig’de geçen kötülük anlamında kullanılan Arapça kökenli bela, fâsık, fesad, fitne, fısk, hata, müfsid, şer ile Türkçe kökenli agu, arta-, artat-, artak, bulgak, bulganuk, ınga, isiz, isizlik, kikne-, ot, tiken, yaŋluk gibi sözcükler, toplum düzenini tehdit eden unsurları ifade etmektedir. Bu çalışma, Kutadgu Bilig’de yer alan kavramları, kültürel model, kategori, şema ve metafor, metonimi kullanımı üzerinden inceleyerek, yazarın okuyucuya iletmek istediği toplumsal ve ahlaki mesajları gün yüzüne çıkarmayı hedeflemektedir. 

Keywords


The preservation of social peace and the moral responsibility of the individual are considered among the most important issues in ancient cultures. Kutadgu Bilig, also known as "happiness-giving knowledge," written in the form of a political treatise by Yusuf Has Hajib during the Karakhanid period in the 11th century, stands out as one of the works that best reflects the Turkish historical and cultural heritage of its time. The work's purpose was to teach the rulers of the time about fairness, the principles of statecraft, and to show individuals how to live moral, virtuous, and decent lives. Written by Yusuf Has Hajib, Kutadgu Bilig aims to guide the future by conveying, through a didactic approach, the damage and chaos inflicted on society by the ill-tempered people of the time. The work serves as an example for people to avoid repeating the same mistakes, harming the environment, and engaging in subversion. In Kutadgu Bilig, personal behavior is considered in relation to social harmony, and personal moral decay is equated with social disintegration. The concepts of fitna, esiz, kikne-, and mufsid encountered in the work explain individuals and events that lead to social deterioration rather than the negative aspects of behaviors and attitudes. The Arabic-origin words used in Kutadgu Bilig to denote evil, bela, fâsik, fesad, fitne, fısk, hata, mufsid, and şer, and Turkish-origin words such as agu, arta-, artat-, artak, bulgak, bulganuk, ınga, isiz, issizlik, kikne-, ot, tiken, and yaŋluk represent elements that threaten social order. This study examines the concepts in Kutadgu Bilig through their use of cultural models, categories, schemas, metaphors, and metonymies, and aims to uncover the social and moral messages the author wishes to convey to the reader.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 17
Number of downloads 30

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.