XIX. yüzyılda Avrupa edebiyatından Türkçeye çevrilen ilk eserlerden biri olan Daniel Defoe’nun Robinson Crusoe adlı romanı, dönemin Türk aydınları arasında büyük ilgi görmüştür. Bu ilginin temel nedeni, eserin Robinson’un ıssız bir adadaki hayatta kalma mücadelesi üzerinden, başarıya ulaşmada çalışma ve gayretin önemini vurgulamasıdır. Söz konusu dönemde Türk aydınlarının temel hedeflerinden biri toplumu bilinçlendirmek olduğundan, bu tür faydalı içeriklere sahip eserlerin halka kazandırılması önemli görülmüştür. Bunun dışında modern Türk edebiyatının ilk nesir örneklerinden biri olan Robinson Crusoe çevirileri, sade dil ve ortak edebî Türkçenin uygulandığı ilk metinler arasında yer almaktadır. Bu yönüyle söz konusu çeviriler, Türk dili tarihi açısından da önem taşımaktadır. Romanın Türk dünyasındaki ilk çevirileri Osmanlı müellifleri tarafından yapılmıştır. Rusya Türklerinin Robinson Crusoe ile tanışmaları ise Kazan Tatar aydını Mehmetşah Akçurin’in Kırım’da ve Kazan’da dört baskı hâlinde yayımlanan Hikâye-i Robenson adlı uyarlamasıyla gerçekleşmiştir. Akçurin, bu eseri Osmanlı Türkçesiyle yapılmış çevirilerden yararlanarak edebî ve kültürel bakımdan uyarlamış ve ortak edebî Türkçeye aktarmıştır. Bu çalışmada Akçurin’in Hikâye-i Robenson uyarlamasının 1894 tarihli ikinci baskısı tanıtılmış, eserin dil özellikleri incelenmiş ve çeviri yazısı yapılmıştır. İnceleme sonucunda, metnin ses ve şekil bilgisi bakımından ağırlıklı olarak Oğuz Türkçesi, söz varlığı düzeyinde ise büyük ölçüde Kıpçak Türkçesine, ayrıca Oğuz ve kısmen Çağatay Türkçesine ait unsurları içerdiği; metinde en çok görülen Oğuz Türkçesi unsurlarının yalnızca Osmanlı Türkçesine değil aynı zamanda Kırım Tatar Türkçesinin Güney ağzına dayandığı belirlenmiştir.

In the nineteenth century, Daniel Defoe’s Robinson Crusoe, one of the earliest works of European literature translated into Turkish, attracted considerable attention among Turkish intellectuals. This interest stemmed from the novel’s emphasis on the importance of diligence and perseverance in achieving success, as reflected in Robinson’s struggle for survival on a deserted island. Since one of the main goals of Turkish intellectuals during this period was to raise social awareness, the dissemination of such morally instructive works among the public was considered significant. Furthermore, the Robinson Crusoe translations, regarded as some of the earliest examples of modern Turkish prose, represent one of the first applications of a simplified and common literary Turkish. In this respect, these translations hold an important place in the history of the Turkish language. The first translations of the novel in the Turkic world were produced by Ottoman authors. The introduction of Robinson Crusoe to the Turkic readers of Russia, however, took place through the adaptation Hikâye-i Robenson, written by the Kazan Tatar intellectual Mehmetşah Akçurin and published in four editions in Crimea and Kazan. Akçurin adapted the work both literarily and culturally, drawing on Ottoman Turkish translations, and rendered it into the emerging common literary Turkish. This study introduces the second edition (1894) of Akçurin’s adaptation Hikâye-i Robenson, examines its linguistic features, and presents its transliteration. The analysis reveals that the text predominantly reflects Oghuz Turkish features in terms of phonology and morphology, while its vocabulary largely includes elements of Kipchak Turkish, as well as certain Oghuz and limited Chagatai influences. It was further determined that the most prominent Oghuz features in the text derive not only from Ottoman Turkish but also from the Southern dialect of Crimean Tatar.