Kanıtsallık (evidentiality), dilbilimsel açıdan “bilginin kaynağının dilsel olarak işaretlenmesi”ni ifade eden dilbilimsel bir kategoridir. Bu çalışma, İran Azerbaycan Türkçesinde kanıtsallığın biçimbirimsel, sözlüksel ve sözdizimsel stratejiler aracılığıyla nasıl yapılandığını incelemeyi amaçlamaktadır. Türk dillerinde kanıtsallık sistemleri üzerine yapılan önceki çalışmaların genellikle Türkiye Türkçesi veya Kuzey Türk dilleriyle sınırlı kalması, İran Azerbaycan Türkçesinin ayrı bir araştırma nesnesi olarak ele alınmasını gerekli kılmıştır.
Araştırmanın temel amacı, bilgi kaynağının dilsel olarak nasıl kodlandığını belirlemek; özellikle -mXš, -XB, imiş biçimbirimleri ile ki bağlacının ve dä-, äšit-, danïš- gibi fiillerin kanıtsallık stratejileriyle etkileşimini ortaya koymaktır. Çalışma, yazılı anlatı metinlerinden oluşturulan derlem temelinde yürütülmüş nitel bir araştırmadır. Veriler, Azerbaycan Nağılları, Katl Günü ve Şahsevenler gibi metinlerden seçilmiş; her cümle bilgi kaynağı, kanıtsallık stratejisi türü (aktarımsal, çıkarımsal, algısal) ve çift işaretleme durumu bakımından sınıflandırılmıştır. Çözümlemede Aikhenvald’in tipolojik modeli ile Johanson’un dolaylılık modeli birlikte kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, kanıtsallığın yalnızca biçimbirimsel değil, aynı zamanda sözlüksel ve sözdizimsel düzlemde de kurulduğunu göstermektedir. ki bağlacının Farsça etkisiyle sözdizimsel bir aracı olarak işlev gördüğü; dä-, äšit-, danïš- gibi aktarım fiillerinin biçimbirimlerle etkileşerek çift işaretleme sistemleri oluşturduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, algısal ve çıkarımsal stratejiler arasındaki sınırların anlatı bağlamına göre geçişken bir biçimde kullanıldığı görülmüştür. Sonuç olarak, çalışma İran Azerbaycan Türkçesinin tipolojik açıdan melez bir kanıtsallık sistemi geliştirdiğini; bu sistemin farklı dilbilgisel düzeylerde bütüncül olarak örgütlendiğini göstermektedir.

Evidentiality is the linguistic encoding of the source of information. In linguistic typology, it represents a grammatical and semantic category which indicates the manner in which a speaker has obtained knowledge. This study examines the morphological, lexical, and syntactic features of evidentiality in Iranian Azerbaijani. Most previous research on Turkic evidentiality has largely concentrated on Standard Turkish or northern Turkic varieties, leaving Iranian Azerbaijani relatively underresearched. This gap in the literature motivates the present study, which intends to provide a typological and functional description of evidential strategies in this contact-influenced variety. The primary objective of the study is to establish how information sources are linguistically encoded in Iranian Azerbaijani. Special attention is given to the interaction between the morphological markers -mXš, -XB, imiš, the complementizer ki, and lexical verbs such as dä- (‘say’), äšit- (‘hear’), and danıš- (‘speak’), which play a key role in evidential constructions.
The research is corpus-based and depends on written narrative data, employing a qualitative descriptive approach. The data are drawn from literary and folkloric texts such as Azerbaijan Tales, Katl Günü and Şahsevenler which were systematically annotated and classified according to information source, evidential type (reportive, inferential, perceptive), and the presence of double marking of information source. The analysis integrates Aikhenvald’s typological model of evidential strategies with Johanson’s model of indirectivity in Turkic languages. The findings reveal that evidentiality in Iranian Azerbaijani operates on multiple grammatical levels: morphological, lexical, and syntactic. The complementizer ki, functions as a syntactic intermediary facilitating evidential expression, while communication verbs such as dä-, äšit-, and danıš- interact with morphological markers to produce double evidential marking. The study concludes that Iranian Azerbaijani exhibits a hybrid evidential system shaped by both Turkic and Iranian typological features.