Bu makale, Hicrî VI. (Miladî XII.) yüzyılın Erbil’inde tasavvufî bir iz bırakan ve literatürde yeterince incelenmemiş bir şahsiyet olan Ebû Abdullah el-Büstî’nin (ö. 584/1188) manevî ve kurumsal etkilerini ele almaktadır. Çalışma, Büstî’nin hayatı, zühd merkezli tasavvuf anlayışı ve temel eseri er-Riâye bi-vasiyyeti’l-mürîdîn fî mekârimi’l-ahlâk ışığında onun Erbil’deki tasavvufî hayata katkılarını incelemektedir. Araştırma, özellikle İbnü’l-Müstevfî’nin Târîhu Erbil’i ve Üsâme b. Münkız’ın Kitâbü’l-İ’tibâr gibi birincil kaynaklara dayanarak, Büstî’nin şahsî ikametgâhının zamanla “Zâviyetü’l-Büstî” adıyla anılan bir manevî merkeze dönüşümünü ortaya koymaktadır. Makalede, Büstî’nin er-Riʿâye adlı eserinde makam ve hâlleri Kur’an merkezli olarak sistemleştiren özgün yaklaşımı vurgulanmakta; bu anlayışın sahih tasavvufun şeriat temelinde gelişmesine katkısı değerlendirilmektedir. Ayrıca onun zâhidane yaşamı ve manevî otoritesinin, kendisinden sonraki dönemde Atabey Muzafferüddin Kökböri’nin (ö. 1190-1233) Erbil’de başlattığı imar ve sosyal hizmet faaliyetlerine zemin hazırladığı ileri sürülmektedir. Büstî’nin mirasının Moğol istilası sonrasında zayıflayarak görünürlüğünü kaybettiği belirtilmekle birlikte, bu çalışma onun Erbil’in manevî kimliğinin inşasındaki rolünü yeniden gündeme getirmeyi ve düşüncesinin günümüzdeki önemine dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Bunun yanı sıra makale, Begteginliler döneminde Erbil’in siyasî, sosyo-kültürel ve ilmî yapısını da ele alarak, Büstî’nin faaliyetlerini bu zemin üzerinden değerlendirmektedir. Böylece tasavvufun kurumsallaşma sürecinin yalnızca manevî bir olgu değil, aynı zamanda şehirleşme, sosyal dayanışma ve ilmî üretimle iç içe geliştiği ortaya konmaktadır. Çalışma, bu yönüyle hem tarihsel bir boşluğu doldurmakta hem de tasavvuf araştırmalarına özgün katkı sağlamaktadır.

This article examines the spiritual and institutional influence of Abū ʿAbd Allāh al-Bustī (d. 584/1188), a relatively understudied figure who left a profound Sufi imprint on Erbil in the 12th century (6th century AH). The study investigates his life, his ascetic-centered Sufi outlook, and his major work al-Riʿāya bi-Waṣiyyat al-Murīdīn fī Makārim al-Akhlāq, in order to explore his contributions to the Sufi life of the city. Drawing upon primary sources-especially Ibn al-Mustawfī’s Tārīkh Irbil and Usāma b. Munqidh’s autobiographical accounts-the article highlights how Bustī’s personal residence gradually came to be venerated as “Zāwiyat al-Bustī,” a spiritual landmark in Erbil. The article emphasizes Bustī’s distinctive approach in al-Riʿāya, where he systematizes spiritual “stations” (maqāmāt) and “states” (aḥwāl) with a Qur’an-centered methodology, placing “knowledge” (ʿilm) before “Islam” (islām) and “faith” (īmān), and treating “ethics” (akhlāq) as an independent station. This framework reflects his vision of Sufism as inseparable from the Sharīʿa and rooted in both intellectual and moral development. Bustī’s ascetic lifestyle and spiritual authority also provided a religious foundation for the wide-ranging patronage of pious endowments and social institutions initiated in Erbil by Atabeg Muẓaffar al-Dīn Kökböri (r. 1190–1233). Although Bustī’s legacy diminished in visibility after the Mongol invasions and the collapse of the Begteginid dynasty, this study seeks to reexamine his pivotal role in shaping the spiritual identity of Erbil and to underline the continuing relevance of his thought for contemporary discussions of authentic Sufism. In addition, the article examines the political, socio-cultural, and scholarly environment of Erbil under the Begteginids in order to contextualize al-Bustī’s activities. It demonstrates that the institutionalization of Sufism cannot be reduced to a purely spiritual phenomenon, but was closely interwoven with processes of urbanization, social solidarity, and intellectual production. In this way, the study not only addresses a gap in the historical record but also contributes an original perspective to the field of Sufi studies.