Anadolu’nun zengin kültür mekânları içinde Tunceli ili de çarpıcı kültürel miras unsurları ile dikkat çekmektedir. Bakıldığında yöre, eski çağlardan itibaren yerleşim yeri olup özellikle tarım ve hayvancılık ile geçimini sağlayan toplumlara ev sahipliği yapmış bir yerleşim yeridir. Tabiatın da yöre insanına dayattığı bu yaşam şekli, beraberinde mevsimsel döngülere bağlı olarak kültür ve inanç merkezli bayram, tören ve ritüellerin ortaya çıkmasını sağlamış durumdadır. Tunceli’nin kültürel mirası içinde zengin içerikleri ile karşımıza çıkan bu pratikler ilkbahar, yaz, sonbahar ve kış mevsimlerinde halk takvimi doğrultusunda çeşitli şekillerde gerçekleştirilir. Bu kültürel etkinlikler, Tunceli’nin tabiat şartlarına göre şekillendiği gibi yörede var olan Alevilik inancına bağlı olarak da biçimlenmiş durumdadır. Bunlara bakıldığında özellikle kış mevsimsinde “Kal Gağan” (Gağan) olarak bilinen bayram, yerel yılbaşı olarak kutlanılır. Gözlemlendiğinde yörede en çok mevsimsel geçiş etkinliğinin ilkbaharda özellikle mart ayı içerisinde olduğu görülür. Mart ayı içinde “Kara Çarşamba” ritüeli, “Nevruz” bayramı ve “Heftemal” ritüeli olarak bilinen geleneksel etkinlikler karşımıza çıkar. Yaz ve sonbaharda ise konar göçer halk, hayvancılık etrafında törenlere yönelir. Özellikle hayvanların ilk sağım günü, koç katımı ve hayvanların kırkım zamanları, zengin ritüelistik uygulamaların gerçekleştirildiği törenler yapılır. Bu zaman diliminde hayvanların dişi ya da erkek doğması için çeşitli uygulamalar yapılır. Yörede tespit edilen bütün bu etkinlikleri, Somut Olmayan Kültürel Miras kapsamında değerlendirmek mümkündür. UNESCO’nun öncülüğünde korunması ve yaşatılması için yoğun bir şekilde çaba verilen bu ögelerin farkına varılması ve sürdürülebilirliğinin desteklenip gelecek kuşaklara aktarılması gerekmektedir. Bu çalışmada da bir gelenek içerisinde yüzyıllardır Tunceli’de sürdürülen mevsimsel geçiş pratikleri, bütüncül bir şekilde değerlendirilip bunların muhafaza edilmesi ve sürdürülmesinin gerekliliği ele alınacaktır.

Among Anatolia's rich cultural sites, the province of Tunceli also stands out with its striking cultural heritage elements. Looking at the region, it has been a settlement since ancient times and has been home to communities that have made their living mainly from agriculture and animal husbandry. This way of life, imposed on the local people by nature, has given rise to festivals, ceremonies and rituals centred on culture and belief, in line with the seasonal cycles. These practices, which feature rich content within Tunceli's cultural heritage, are carried out in various ways throughout the spring, summer, autumn and winter seasons, in accordance with the folk calendar. These cultural events are shaped by the natural conditions of Tunceli as well as the Alevi faith prevalent in the region. Considering these factors, the festival known as ‘Kal Gağan’ (Gağan) is celebrated as the local New Year, especially in winter. When observed, it is seen that the most seasonal transition events in the region occur in spring, especially in March. In March, traditional events such as the ‘Black Wednesday’ ritual, the “Nevruz” festival, and the ‘Heftemal’ ritual take place. In summer and autumn, the nomadic people focus on ceremonies related to animal husbandry. In particular, the first milking day, the ram mating season, and the shearing of animals are occasions for ceremonies with rich ritualistic practices. During this period, various practices are carried out to determine whether the animals will be female or male. All of these activities observed in the region can be evaluated within the scope of Intangible Cultural Heritage. It is necessary to raise awareness of these elements, which are being intensively protected and preserved under the leadership of UNESCO, and to support their sustainability and transfer them to future generations. In this study, the seasonal transition practices that have been carried out in Tunceli for centuries as part of a tradition will be evaluated in a holistic manner, and the necessity of preserving and continuing them will be discussed.