Türkçenin tarihsel gelişimi sürecinde farklı kollarda biçimlenen lehçeler, ortak bir dilsel ve kültürel temele sahip olmalarına rağmen söz varlığı açısından bazı farklılıklar göstermektedir. Bu tür farklılıklar, en çok mecaz anlam taşıyan ve kalıplaşmış yapılar olan deyimlerde kendini açık biçimde göstermektedir. Bu çalışma, Kırgız Türkçesinde “can” kelimesiyle oluşturulan deyimlerin incelenmesini ve bu deyimlerin Türkiye Türkçesindeki karşılıklarının yapısal ve anlamsal açılardan değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Çalışmada, söz konusu deyimler yapı bakımından, fiil unsurunun bulunup bulunmamasına ve söz dizimsel özelliklerine göre gruplandırılmıştır. Anlam bakımından ise iki lehçedeki eş değerlik ilişkileri karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Elde edilen veriler, deyimlerin önemli bir kısmının her iki lehçede büyük oranda örtüştüğünü göstermektedir. Bununla birlikte, kısmi yalancı eş değerlik ve yalancı eş değerlik gibi durumlarda, yüzeysel benzerliğe rağmen anlam kaymaları tespit edilmiştir. Ayrıca, bazı deyimlerin Türkiye Türkçesinde tam karşılığının bulunmadığı gözlemlenmiştir. Verilerin analizinde nicel ve nitel yaklaşımlar kullanılmış, deyimlerin anlam alanları tablolar aracılığıyla somutlaştırılmıştır. Kaynak taraması, sözlük incelemesi ve karşılaştırmalı yöntem temelinde yürütülen bu çalışmada, deyimlerin kültürler arası aktarımındaki sorunlara da dikkat çekilmiştir. Elde edilen bulgular, sadece Kırgız ve Türkiye Türkçeleri arasındaki deyim ilişkilerini ortaya koymakla kalmayıp, lehçeler arası çeviri ve eğitim çalışmalarına katkı sağlayacak niteliktedir. Bu yönüyle çalışma, dilsel benzerliklerin ötesinde kültürel ve anlamsal bağlamın önemine işaret etmektedir.
Throughout the historical development of Turkish, its dialects have followed different paths, leading to variations in vocabulary despite a shared linguistic and cultural base. These differences are especially apparent in idiomatic expressions, which are metaphorical and structurally stereotyped. This study investigates idioms formed with the word can in Kyrgyz language and examines their structural and semantic equivalents in Turkish. Idioms are categorized based on morphological structure, the presence of verbal elements, and syntactic features. At the semantic level, equivalence relations are analyzed comparatively. The findings show that many idioms display high correspondence across the two dialects. However, partial or false equivalence cases reveal that similar structures may not convey the same meaning, and interpretation shifts can occur. Additionally, some Kyrgyz idioms lack direct counterparts in Turkish. The research incorporates qualitative and quantitative methodologies, and presents semantic categories using tables for visual clarity. Based on literature, dictionaries, and comparative analysis, the research also identifies challenges in cross-cultural idiom transfer. Overall, the study contributes to understanding idiomatic relationships between Kyrgyz language and Turkish, offering insights for inter-dialectal translation and language teaching. It emphasizes the role of cultural and semantic context beyond surface-level linguistic similarity.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.