Tevfîk el-Hakîm’in Şark’ın Serçesi, Batı’da bir Doğulunun gözünden Batı ve Doğu’yu anlamaya yönelik pek çok argüman sunan, modern Mısır edebiyatının kurucu eserlerinden biridir. Roman, yalnızca Doğu-Batı meselesine işaret etmekle kalmaz; aynı zamanda oryantalizmin çok boyutlu yapısı çerçevesinde kültürel, kurumsal ve ekonomik dışlanma süreçlerini de ele alır.

Çalışmada Edward Said’in Oryantalizm kuramı temelinde, romanın ana karakteri Muhsin’in Batı’daki konumu, Doğu’nun söylemsel olarak nasıl inşa edildiği ve Batı’nın Doğu’yu nasıl ötekileştirdiği analiz edilecektir. Bu bağlamda çalışma, oryantalizmin disiplinlerarası atıf noktalarını belirleyerek kapsamlı bir kuramsal değerlendirme sunmayı amaçlamaktadır. Çalışma, oryantalizme çoklu ve eleştirel bir bakış açısı getirebilmek için çeşitli kuramsal değerlendirmeler doğrultusunda romana yaklaşmaktadır. Dolayısıyla çalışmada Homi Bhabha’nın “melezlik” kavramı çerçevesinde, karakterin kendi kimliği ile Batı’nın ona biçtiği kimlik arasındaki çatışması, Jacques Derrida’nın “merkez” ve “öteki” kavramları üzerinden Batı’nın Doğu’yu konumlandırma biçimi tartışalacaktır. Bununla birlikte, oryantalizmin yalnızca kültürel ve söylemsel bir yapı olmadığı, aynı zamanda “kurumsal” ve “ekonomik bir dışlama biçimi” olduğu çalışmada ortaya konulacaktır. Bu durum, Daron Acemoğlu ve James A. Robinson’un “kapsayıcı” ve “dışlayıcı kurumlar” kavramıyla örtüşmektedir. Romanın başkarakterinin Batı’nın sosyal, akademik ve ekonomik sistemlerinde nasıl dışlandığı bu çerçevede incelenecektir.

Diğer yandan, Grosrichard’ın edebi metinlerdeki oryantalist temsillere yönelik çözümlemeleri doğrultusunda romanın anlatım dili ve Doğu’nun edebi söylem içindeki inşası analiz edilecektir. Ayrıca, Bernard Lewis’in oryantalizm eleştirileri ışığında, Doğu’nun Batı için yalnızca bir “öteki” mi yoksa kendi içinde “bağımsız bir özne” mi olduğu Şark’ın Serçesi üzerinden takip edilecektir. Lewis’in Doğu’nun Batı tarafından söylemsel olarak nasıl inşa edildiğine dair analizine ek olarak, Goffman’ın “damgalanma” ve “kimlik performansı” kavramları, romanın başkarakterinin Batı’daki bireysel deneyimini anlamada önemli bir çerçeve sunmaktadır.

Şark’ın Serçesi, oryantalizmin sadece kültürel bir söylem olmadığını, aynı zamanda kurumsal ve ekonomik tahakküm biçimiyle birleştiğini gösteren önemli bir edebî metin olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışma, oryantalizmi söylem, kurum ve edebiyat bağlamında ele alarak romanın çok katmanlı yapısını disiplinlerarası, farklı kuramcılardan beslenerek eleştirel bir perspektifle çözümlemeyi hedeflemektedir.

Tevfik el-Hakim’s The Sparrow of the East is one of the main novel of modern Egyptian literature. The novel has a layer of  the East-West dichotomy through an Eastern protagonist’s firsthand experience in the West. Beyond this binary, the novel examines the multidimensional nature of Orientalism, addressing cultural, institutional, and economic exclusion. Within Edward Said’s framework of Orientalism, the novel provides insight into the protagonist’s position in the West, the discursive construction of the East, and the mechanisms of marginalization. This work conducts a theoretical analysis of the novel’s interdisciplinary references to Orientalism. On the other hand, within study, Homi Bhabha’s concept of “hybridity” will be used to examine the protagonist’s struggle between his own identity and the identity imposed by the West. And also, Jacques Derrida’s notions of “center” and “other” will help analyze the West’s positioning of the East. So, this study shares a thought that the novel demonstrates that Orientalism is not merely a cultural discourse but also a form of institutional and economic exclusion. In this respect, Daron Acemoğlu and James A. Robinson’s concepts of “inclusive” and “extractive” frameworks will be applied to the protagonist’s exclusion from Western social, academic, and economic systems. Additionally, drawing on Grosrichard’s analyses of Orientalist literary representations, this study will explore the novel’s narrative style and the literary construction of the East. Finally, Erving Goffman’s concepts of “stigma” and “identity performance” will provide a theoretical framework for understanding the protagonist’s experiences in the West. The Sparrow of the East reveals Orientalism as both a cultural discourse and a structural mechanism of domination. This study adopts an interdisciplinary approach, analyzing the novel’s discursive, structural, and literary dimensions.