Yapı ve Köken Bakımından Dobruca Kırım-Tatar Ağzında Bağlaçlar

Author:

Number of pages:
2157-2174
Language:
Türkçe
Year-Number:
2025-Volume 20 Issue 3

Dobruca, büyük bir bölümü Romanya ve bir kısmı da Bulgaristan sınırlarında yer alan, tarihi boyunca çeşitli uygarlıklara ve Türk kavimlerine ev sahipliği yapmış verimli bir bölgedir. Kırım’ın Ruslar tarafından işgali sonrasında Kırım Tatar Türklerinin bir kısmı bu bölgeye göç etmek durumunda kalmış ve Osmanlının bu bölgedeki hâkimiyeti de yaklaşık beş yüzyıl kadar sürmüştür.

Türk dili farklı lehçe ve ağızlarıyla çok geniş bir sahada konuşulmaktadır. Yazı dilinin bir parçası olan ağızlar kıymetli verilerle doludur. Bu tür dil verileri, ağızlar aracılığıyla kuşaktan kuşağa aktarılmakta ve böylece sözlü kültürün devamlılığı sağlanmaktadır. Kırım-Tatar Türkçesi ağızları da bu açıdan dikkat çekici bir zenginliğe sahiptir. Bu çalışmada, Dobruca Kırım Tatar ağzındaki bağlaçlar üzerinde durulmuştur. Bağlaç terimi açıklanarak özellikleri verilmiş ve Dobruca Kırım Tatar ağzında kullanılan bağlaçlar tespit edilmiştir. Bunun için kaynak olarak Saim Osman Karahan’ın Dobruca Kırım Tatar Ağzı Sözlüğü 1-2-3 kullanılmıştır. Bölge ağzındaki bütün bağlaçlar ilgili kaynak taranarak tespit edilmiş, tespit edilen bağlaçlar kökenlerine göre (Türkçe, Arapça, Farsça vs.) ve yapılarına göre (basit, türemiş, birleşik) sınıflandırılmıştır. Her bağlacın hemen yanı başına kökeni, anlamı yazılmış ve bütün bağlaçlar örnek cümlelerle tanıklandırılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen bütün bulgular/veriler değerlendirilmiş tablo ile dikkatlere sunulmuştur. Bu bulgular, hem konunun tarihsel gelişimini hem de günümüzdeki kullanımlarını anlamlandırmak açısından önemli ipuçları taşımaktadır.

Keywords


Dobruja is a fertile region that is mostly located on the borders of Romania and Bulgaria, and has hosted various civilizations and Turkish tribes throughout its history. After the occupation of Crimea by the Russians, some of the Crimean Tatar Turks had to migrate to this region and the Ottoman dominance in this region lasted for about five centuries.

The Turkish language is spoken in a wide area with its different dialects. Dialects, which are part of the written language, are full of valuable data. Such linguistic data are transmitted from generation to generation through dialects, thereby ensuring the continuity of oral culture. The dialects of Crimean Tatar Turkic also possess remarkable richness in this regard. In this study, the conjunctions in the Dobruja Crimean Tatar dialect were emphasized. The term conjunction is explained and its characteristics are given, and the conjunctions used in the Dobruja Crimean Tatar dialect are determined. For this, Saim Osman Karahan's Dobruja Crimean Tatar Dialect Dictionary 1-2-3 was used as a source. All conjunctions in the dialect of the region were identified by scanning the relevant source, and the identified conjunctions were classified according to their origin (Turkish, Arabic, Persian, etc.) and structure (simple, derived, combined). The origin and meaning of each conjunction are written right next to it, and all conjunctions are witnessed with example sentences. All the findings/data obtained as a result of the study were presented to the attention with an evaluated table. These findings provide significant insights for understanding both the historical development of the subject and its contemporary usages.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 22
Number of downloads 37

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.