Azerbaycan’ın Dilsel Manzarasına Basın Odaklı Bir Yaklaşım (1991-2003)

Author:

Number of pages:
157-176
Language:
Türkçe
Year-Number:
2025-Volume 20 Issue Ö1

Toplum dil biliminin araştırma alanlarından biri olan dilsel manzara; kamuya açık alanlara yerleştirilen tabelalar, afişler, billboardlar, duvar yazıları, reklamlar, sokak-cadde adları, ürün etiketleri gibi yazılı materyallerdeki dil(ler)in seçimiyle ilgilidir. Bir bölgenin dilsel manzarası; o bölgedeki toplumsal dönüşümü, halkın ve yöneticilerin dil tutumu ve dil davranışlarını yansıtır. Bu çalışma; Sovyetler Birliği sonrası dönemde Azerbaycan’da meydana gelen ekonomik, ideolojik ve kültürel değişimlerin dilsel manzaraya nasıl yansıdığını, kamusal alanda hangi dil ya da dillerin görünür olduğunu ve bu görünürlüğün arkasındaki siyasi yönelimleri ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırma; Azerbaycan’ın bağımsızlığını kazanmasının ardından hızlı siyasal değişimlerin ve yoğun yeniden yapılanma sürecinin yaşandığı 1991–2003 yılları ile sınırlandırılmıştır. Bu döneme ilişkin dilsel manzara verileri; Azerbaycan (Azərbaycan), Azadlıg (Azadlıq) ve Yeni Azerbaycan (Yeni Azərbaycan) gazetelerinde yayımlanan köşe yazıları ile kabul edilen yasal düzenlemelere dair haber metinlerinin fotoğraflanması yoluyla elde edilmiştir. Elde edilen bu veriler doğrultusunda Azerbaycan’daki dilsel manzaranın millîleşme ve küreselleşme yönünde şekillendiği tespit edilmiştir. Millîleşme yönünde Sovyetsizleştirme; küreselleşme yönünde ise Batılılaşma/Avrupalılaşmanın hedeflenmiştir. Bu bağlamda Azerbaycan Türkçesi, İngilizce ve Rusçanın kamusal alanda etkili olduğu saptanmıştır. Küreselleşme eğilimiyle beraber dilsel manzaraya dâhil olan İngilizcenin Rusça karşısında daha güçlü bir konuma yükseldiği dikkat çekmiştir. Ayrıca 2001 ve 2002 yıllarında kabul edilen dil ile ilgili yasal düzenlemelerle birlikte devlet dilinin kamusal alandaki görünürlüğünü artırmaya yönelik önemli adımların atıldığı belirlenmiştir.

Keywords


Linguistic landscape, one of the research areas within sociolinguistics, concerns the choice of language(s) used in written materials placed in public spaces, such as signs, posters, billboards, graffiti, advertisements, street and avenue names, and product labels. The linguistic landscape of a region reflects the societal transformations occurring in that region, as well as the language attitudes and behaviors of both the public and authorities. This study aims to examine how the economic, ideological, and cultural changes that occurred in Azerbaijan during the post-Soviet period are reflected in its linguistic landscape, to identify which languages are visible in public spaces, and to uncover the political orientations behind this visibility. The research focuses on the period between 1991 and 2003, which witnessed rapid political changes and intense structural reorganization following Azerbaijan's declaration of independence. The data concerning the linguistic landscape of this period were obtained by photographing opinion columns and news reports on language-related legislation published in the newspapers Azərbaycan, Azadlıq, and Yeni Azərbaycan. The findings indicate that Azerbaijan's linguistic landscape evolved along two main axes: nation-building and globalization. The process of nation-building aimed at de-Sovietization, while globalization sought Westernization and Europeanization. In this context, Azerbaijani, English, and Russian were found to be prominent in public spaces. It was observed that, with the influence of globalization, English gained a stronger position compared to Russian. Additionally, legal regulations on language enacted in 2001 and 2002 marked significant steps toward increasing the public visibility of the state language.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 17
Number of downloads 23

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.