Türklerin İslamiyet’i kabulüyle birlikte özellikle 11. yüzyıldan itibaren İslami konularla ilgili farklı türde eserler kaleme alınmıştır. Kur’an tercümeleri ile başlayan bu süreç Hz. Muhammed ve hayatına dair na’t, hadis, siyer, mevlid, hilye, hicret-nâme gibi birçok nazım türünü ortaya çıkarmıştır. Hz. Muhammed’in Mescid-i Haram’dan Mescid-i Aksa’ya dek yaptığı İsra yolculuğu ve oradan Allah’ın huzuruna yükseldiği Miraç mucizesini konu alan mirâciyye ve mirâcnâmeler bu nazım türlerindendir. Klasik Türk edebiyatındaki miraç konulu eserlerden biri de 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başında yaşamış Kâsım bin Ahmed tarafından kaleme alınmış Sırr-ı İsrâ adlı mirâcnâmedir. Bu çalışmada ilk olarak Girit Resmolu Monâhoyuzâde Kâsım bin Ahmed’in hayatı hakkında bilgi verilecektir. Onun Tarih-i Teselyâ ve Târih-i Girit adlı Osmanlı Yunan Savaşı ve bugün Yunanistan sınırlarında bulunan Girit başta olmak üzere birçok adanın kültürel ve siyasi tarihine dair bilgiler bulabileceğimiz iki tercüme eseri, Tefsîru Sûreti’l-Alak, Tefsîru Sûreti’d Duhâ, Tefsîru Sûreti’l-İhlâs, Tefsîru Sûreti’l-İnşirâh ve Tefsîru Sûreti’t-Tekâsür adlı edebî yönden oldukça zengin tefsir risâlelerinın nüsha tavsifi ve kısaca konu özeti bağlamında tanıtımı yapılacaktır. Hz. Peygamberin mucizelerinden olan miraç hadisesini konu alan Mirâcü’n-Nebî ve Sırr-ı İsrâ adlı iki eserinin nüsha tavsifi ve tanıtımının ardından Sırr-ı İsrâ adlı mensur miraçnâme hem şekil hem de muhteva yönünden detaylı bir şekilde incelenecektir. Çalışmanın sonunda bu miraçnamenin çeviriyazı alfabesiyle tam metnine yer verilecektir.

With the acceptance of Islam by the Turks, different types of works on Islamic subjects were written, especially from the 11th century onwards. This process, which started with the translations of the Qur'an, gave rise to many verse genres such as na't, hadith, siyar, mevlid, hilye, hijret-nâme about the Prophet Muhammad and his life. Mirajiyya and mirajnâmes, which deal with the journey of Prophet Muhammad from Masjid al-Haram to Masjid al-Aqsa and the miracle of Miraj, where he ascended to the presence of Allah, are one of these verse genres. One of the works on miraj in classical Turkish literature is the mirajnâme titled “Sırr-ı İsrâ” written by Kâsım bin Ahmed who lived at the end of the 19th century and the beginning of the 20th century.

In this study, firstly, information will be given about the life of Monâhoyuzâde Kâsım bin Ahmed from Resmo of Crete. His two translated works, “Tarih-i Teselyâ” and “Târih-i Girit”, in which we can find information about the Ottoman-Greek War and the cultural and political history of many islands, especially Crete, which is today within the borders of Greece, and his “Tafsîru Sûreti'l-Alak”, “Tafsīr Sūrat al-Ṭafsīr”, “Tafsīr Sūrat al-Duhā”, “Tafsīr Sūrat al-Ikhlâs”, “Tafsīr Sūrat al-Inshirāh” and “Tafsīr Sūrat al-Taqāsur”, which are rich in literary aspects, will be introduced in the context of copy introduction and brief subject summary. After the introduction of two works, “Mirāj al-Nabī” and “Sırr-ı İsrâ,” which deal with the miraculous miracle of the Prophet Muhammad, the prose mirajnâme, “Sırr-ı İsrâ”, will be analyzed in detail in terms of both form and content. At the end of the study, the transcribed text of “Sırr-ı İsrâ” will be given.