Eleştirel Söylem Çözümlemesi toplumsal ilişkiler ve söylem yapıları arasında bağlantı kuran, gücün kötüye kullanımının nasıl meşrulaştırıldığını ve yeniden üretildiğini inceleyen disiplinler arası bir yöntemdir. Bu yöntemde farklı ekol/okulların kendine özgü yaklaşımları vardır. Bunlardan biri Hollanda okulu temsilcisi Teun A. van Dijk’ın ilkelerini belirlediği Sosyo-Bilişsel Söylem Yaklaşımdır.  Bu yaklaşım söylem ve toplum arasında bir bilişsel arayüz kurarak söylem yapılarını sosyal yapılarla ilişkilendirir. Böylece söylem yoluyla ortaya çıkan güç ve iktidar ilişkilerinin, ideolojik pratiklerin, ayrımcı söylemlerin, eşitsizlik yaratan uygulamaların bellekteki bilişsel süreçlerle nasıl kontrol edildiğini ortaya çıkarır. Söylemdeki bilgi, tutum ve ideolojilerin asıl amacını belirlemek için zihinsel modeller dışında, bağlam modelleri, sosyal temsiller, söylem birleşenleri, makro ve mikro yapılar, metin üretim süreci, alımlanma ve yorumlanma süreçlerini dikkate alır. Van Dijk’ın haber metinlerinin daha derinlikli bir şekilde incelenmesi ve anlaşılması için geliştirdiği yaklaşım, bu çalışmada farklı metin türlerinin de incelenmesi amacıyla yapılandırılmış ve bir roman inceleme yöntemi oluşturulmuştur. Geliştirilen bu yöntemle romandaki söylemin ideolojik boyutları çözümlenerek söylemin arkasına gizlenen anlamın, imaların açığa çıkarılması, güç ve egemenlik ilişkilerinin nasıl üretildiğinin tespit edilmesi, söylemin oluşumuna etki eden sosyal, bilişsel, siyasal ve kültürel süreçlerin dikkate alınarak metin bağlamının incelenmesi amaçlanmaktadır. Örnek bir incelemeyle somutlaştırdığımız bu yöntemin araştırmacılara farklı bir bakış açısı sunması ulaşmak istediğimiz diğer hedeftir.

Critical Discourse Analysis is an interdisciplinary method that establishes a connection between social relations and discourse structures, and examines how abuse of power is legitimized and reproduced. Different schools have their own approaches in this method. One of these is the Socio-Cognitive Discourse Approach, the principles of which were determined by Teun A. van Dijk, a representative of the Dutch school. This approach establishes a cognitive interface between discourse and society and relates discourse structures to social structures. Thus, it reveals how power and authority relations, ideological practices, discriminatory discourses, and practices that create inequality that emerge through discourse are controlled by cognitive processes in memory. In order to determine the main purpose of knowledge, attitudes, and ideologies in discourse, it takes into account context models, social representations, discourse components, macro and micro structures, text production process, reception, and interpretation processes, in addition to mental models. The approach developed by Van Dijk for a more in-depth examination and understanding of news texts was structured in this study in order to examine different text types, and a novel analysis method was created. With this developed method, it is aimed to analyze the ideological dimensions of the discourse in the novel, to reveal the hidden meaning and implications behind the discourse, to determine how power and dominance relations are produced, and to examine the text context by taking into account the social, cognitive, political and cultural processes that affect the formation of the discourse. Another goal we want to achieve is that this method, which we have concretized with a sample study, offers a different perspective to researchers.