Öz: Folklorda bağlam fikrinin 20. yüzyılın ortalarında öne sürülmesinin ardından Türk folklor çalışmalarında da bağlamsal çalışmalar hız kazanmıştır. Bilhassa 21. yüzyıldan itibaren âşıklık geleneği incelemelerinde de üretim ve tüketim bağlamları üzerinde durulmaya başlanmış, âşıkların hangi koşullarda şiir yazarak bu şiirleri ne şekilde paylaştıkları ele alınmıştır. Ruhsatî kolu âşıklarından Âşık Emsalî’nin şiir evreni incelendiğinde bu tür bir bağlam arayışı kaçınılmaz olmaktadır. Halkın temsili olan âşık tipinin önemli bir örneği sayılabilecek Emsalî’nin şiirlerinde başta cennet ve cehennem olmak üzere sıklıkla dinî motiflere yer vermesi ve bunları Kur’an ve hadis ışığından uzak bir şekilde yapması, onun üretim bağlamını neyin harekete geçirdiğini ve dinî bilgi altyapısını neyin beslediğini sorgulamayı gerektirmiştir. Bu durum bizi halk dini, halk İslam’ı ve geleneksel İslam gibi kavramlara götürmüş, halkın beslendiği kaynakların neler olduğu, bu kaynakların İslam algısını nasıl şekillendirdiği sorusunu sormamıza neden olmuştur. Bu çalışmada, Sivaslı Âşık Emsalî’nin bütün şiirleri incelenerek Kara Davud, Muhammediye, Envârü’l-Âşıkîn, Müzekki’n-Nüfus vd. geleneksel İslam eserlerinin etkisi sorgulanmış, cennete dair yaptığı atıflar ve kullandığı diğer motifler (Firdevs, havz-ı Kevser, Rıdvan, Burak, huri, Tuba ağacı vd.) tespit edilerek bu motiflerle ilgili verdiği fakat Kur’an ve hadislerde yer almayan bilgileri hangi geleneksel kaynaklardan öğrendiği üzerinde durulmuştur. Böylelikle geleneksel İslam anlayışı ve âşıklık ilişkisi Emsalî ekseninde cennet algısı üzerinden ortaya koyulmaya çalışılmıştır.

Following the introduction of the idea of context in folklore in the mid-20th century, contextual studies have gained momentum in Turkish folklore studies. Especially since the 21st century, the contexts of production and consumption have started to be emphasized in the studies of minstrelsy tradition, and the conditions under which minstrels write poems and how they share these poems have been discussed. When the poetry universe of Âşık Emsalî, one of the minstrels of Ruhsatî branch, is analyzed, the search for such a context becomes inevitable. The fact that Emsalî, who can be considered an important example of the minstrel type representing the people, frequently includes religious motifs, especially heaven and hell, in his poems, and does so in a way that is far from the light of the Qur'an and hadith, has necessitated questioning what mobilizes his production context and what feeds his religious knowledge infrastructure. This reminded us of concepts such as folk religion, folk Islam and traditional Islam, and led us to ask the question of what are the sources from which the people are fed and how these sources shape their perception of Islam. In this study, by analyzing all the poems of Âşık Emsalî from Sivas, the influence of traditional Islamic works such as Kara Davud, Muhammediye, Envârü'l-Âşıkîn, Müzekki'n-Nüfus etc. has been questioned, his references to heaven and other motifs he uses (Firdaws, pool of kawthar, Ridwan, Buraq, houri, Ṭūbā tree etc.) have been identified and the traditional sources from which he learned the information about these motifs that are not included in the Qur'an and hadiths have been focused on. In this way, the relationship between the traditional understanding of Islam and minstrelsy has been tried to be revealed through the perception of paradise on the axis of Emsalî.