Çuvaşçada Kılınış İşlemcisi Olarak {-sA pır-} Art Fiili

Author:

Number of pages:
1543-1556
Language:
Türkçe
Year-Number:
2024-Volume 19 Issue 4

Dil, zamanla oluşan ihtiyaçları karşılamak için bağımsız biçimbirimleri bağımlı biçimbirimlere dönüştürebilmektedir. Dilbilgiselleşme olarak tanımlanan bu hadisede, sözlük birimler dilbilgisel biçimlere ya da düşük gramer kategorileri yüksek gramer kategorilerine dönüşmektedir. İlgili duruma istinaden, dilde hareketleri karşılayan eylemler semantik özelliklerinin yanı sıra işleve dönük özellikleriyle de dikkat çekmektedir. Türk dili fiil sisteminin önemli bir inceleme konusunu oluşturan art fiiller, cümlelerin doğru bir şekilde anlamlandırılması ve aktarılmasının yanı sıra esas fiil üzerinde çeşitli kılınış işlemleri yapabilmesi bakımından da dil bilimi literatüründe oldukça ilgi çekici bir konu olmuştur. Bu doğrultuda Çuvaşça pır- ‘varmak’ eylemi, anlamını kaybetmiş bir yardımcı eylem pozisyonunda solundaki zarf-fiil ekiyle birleşerek analitik yapı oluşturduğu esas eylemin gerçekleşme tarzı veya kılınış içeriğine ilişkin bildirimlerde bulunmaktadır. Sözlüksel bir kategori olan kılınış, eylemleri meydana geliş tarzı bakımından sınıflandırma anlamında kullanılmakta ve inceleme alanı olarak eylemin iç zamansal yapısını konu edinmektedir. Bununla birlikte her eylem, ontolojik olarak başlangıç, süreç ve bitiş evrelerinden oluşmakta ve bir eylem leksemine ait iç evre yapısı yeniden kategorizasyon yoluyla değişikliğe uğrayabilmektedir. Bu makalede, bir kılınış işlemcisi olarak eylemlerin iç evre yapısında çeşitli değişikliklere yol açan Çuvaşça {-sA pır-} art fiilinin işlevsel alanı irdelenecektir. İlgili çalışmada, öncelikle {-sA pır-} art fiilinin işlevlerine yönelik yaklaşımlar gözden geçirilecek, ardından art fiilin kılınış bildirme işlevleri örnek cümleler esasında betimleyici bir yaklaşımla ortaya konacak ve sonuç bölümünde elde edilen bulgular araştırmacıların dikkatine sunulacaktır.

Keywords


Language can transform free morphemes into bound morphemes to meet the needs that occur over time. In this phenomenon, described as grammaticalization, lexical units transform into grammatical forms or lower grammatical categories evolve into higher grammatical categories. Based on the relevant situation, the verbs that meet the movements in the language draw attention with their functional features as well as their semantic features. Post verbs, which constitute an important area of study in the Turkic verb system, have become a particularly interesting topic in the linguistic literature due to their role in accurately conveying and interpreting sentence meanings, as well as their ability to perform various actionality operations on the main verb. In this context, the Chuvash verb pır- ‘to arrive’ combines with the preceding converb suffix in the position of a auxiliary verb, forming an analytical structure that provides information about the actional content of the main verb. Actionality, which is a lexical category, is used to classify actions in terms of the way they occur and deals with the internal phase structure of action as a field of study. However, every action is ontologically composed of beginning, process and ending stages, and the internal phase structure of an action lexeme can be changed through recategorization. In this article, the functional area of the Chuvash {-sA pır-} post verb, which as a actionality operator causes various changes in the internal phase structure of the verbs, will be examined. In the relevant study, approaches to the functions of the {-sA pır-} post verb will first be reviewed, followed by a descriptive approach to presenting the functions of the post verb based on example sentences. In the conclusion section, the findings obtained will be presented for the researchers attention.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 37
Number of downloads 77

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.